Wałbrzych - miejsca które warto zwiedzić

Wałbrzych, miasto na prawach powiatu w południowo-zachodniej Polsce, leży w malowniczym regionie Pogórza Zachodniosudeckiego i Sudetów Środkowych. Jego bogata historia sięga średniowiecza, a z pierwszymi wzmiankami związana jest lokacja na początku XIV wieku. Miasto, znane niegdyś z przemysłu węglowego, przeszło transformację, przechodząc od ośrodka górniczego do zabytkowego i kulturalnego centrum Dolnego Śląska. W architekturze Wałbrzycha wyróżniają się zamek Książ, będący jednym z największych w Polsce, oraz liczne pałace i obiekty sakralne, jak kościół pw. MB Bolesnej czy ewangelicki zbór z XVIII wieku. Wałbrzych charakteryzuje się także unikalnym układem urbanistycznym, powstałym na górzystym terenie, co wpływa na jego urok. Kultura miasta rozwija się poprzez różnorodne instytucje, takie jak Wałbrzyski Ośrodek Kultury, Filharmonia Sudecka czy Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego, a miasto jest miejscem wielu festiwali, wystaw oraz wydarzeń artystycznych. Wałbrzych jest także siedzibą renomowanych szkół wyższych i ośrodków badawczych, w tym Akademii Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa. Ciekawostką jest "Wałbrzyski Program profilaktycznej opieki stomatologicznej", który obejmuje dzieci i młodzież oraz międzynarodowe centrum diagnostyczne współpracujące z instytucjami zagranicznymi. Miasto boryka się jednak z wyzwaniami, które wynikają z transformacji gospodarczej i spadku zatrudnienia, co znalazło odzwierciedlenie w problemie bezrobocia. Wałbrzych staje się także coraz bardziej popularnym kierunkiem turystycznym, przyciągającym gości pięknem przyrody oraz ofertą rekreacyjną, w tym rozbudowanymi trasami rowerowymi i aktywnościami w miejscowych parkach. Togal, Wałbrzych to miasto o bogatej historii, fascynującej architekturze, dynamicznej kulturze i unikalnych atrakcjach, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Zamek Książ, zlokalizowany w Wałbrzychu, jest trzecią co do wielkości warownią w Polsce. Jego historia sięga średniowiecza, kiedy to pierwsza warownia miała być wzniesiona w połowie X wieku przez rycerza Funkensteina. Zamek po raz pierwszy wzmiankowany był w 1293 roku jako element tytulatury księcia Bolka I. Od tego czasu przeszedł wiele przebudów, z najbardziej znaczącymi w okresach renesansu oraz baroku. Obecna neorenesansowa bryła utrudnia odnalezienie średniowiecznych elementów, a jedynym wyraźnym śladem jest czworoboczna wieża. Książ odgrywał kluczową rolę strategiczną, będąc "kluczem do Śląska". W XVI wieku zamek stał się własnością rodu Hochbergów, którzy przyczynili się do jego rozbudowy oraz przekształcenia w reprezentacyjną rezydencję. W XVIII i XIX wieku majątek wzbogacił się o park krajobrazowy oraz liczne zabytki architektury, w tym pawilon letni. Książ był także świadkiem wielu historycznych wydarzeń, w tym wojny trzydziestoletniej, z wieńczeniem się przejęcia przez władze III Rzeszy w 1939 roku, co doprowadziło do jego zniszczenia. Czas II wojny światowej przyniósł dramatyczne zmiany, w tym przekształcenie zamku na kwaterę Adolfa Hitlera oraz budowę podziemnych tuneli. Po wojnie zamek stał się przedmiotem dewastacji, a jego cenne zbiory zostały rozgrabione. Dopiero po 1956 roku rozpoczęto prace konserwatorskie, które przywróciły część dawnego blasku. W 1991 roku zamek został przekazany gminie Wałbrzych, a od 2005 roku trwają kolejne etapy jego renowacji. Zamek Książ obecnie przyciąga turystów bogatą historią, licznymi wydarzeniami kulturalnymi oraz corocznym festiwalem Kwiatów i Sztuki, gromadzącym do 100 tysięcy osób. Warto zaznaczyć, że w 2021 roku Narodowy Bank Polski upamiętnił zamek, emitując monetę okolicznościową. Książ jest także częścią Szlaku Zamków Piastowskich, co dodatkowo podnosi jego wartość turystyczną. Na terenie комплекса znajduje się wiele obiektów wpisanych do rejestru zabytków, a spacerując wokół zamku, zwiedzający mogą podziwiać nie tylko jego architekturę, lecz także malownicze otoczenie Książańskiego Parku Krajobrazowego.

Legenda „złotego pociągu” odnosi się do domniemanego pociągu III Rzeszy, który miał przewozić zrabowane złoto, kosztowności oraz dzieła sztuki z Wrocławia do nieznanej kryjówki w rejonie Wałbrzycha w końcowych miesiącach II wojny światowej. Pociąg miał rzekomo składać się z kilku wagonów, których zawartość była zabezpieczana przez lokalne banki na polecenie ministerstwa finansów III Rzeszy. Nie potwierdzono jednak istnienia pociągu ani jego zrzucenia podczas transportu w kierunku Wałbrzycha, co jest głównym punktem spornym w tej fascynującej legendzie. Od zaraz po wojnie, rozpoczęły się poszukiwania, które przybrały szczególną intensywność w latach 70. XX wieku, kiedy to temat zainteresował Służbę Bezpieczeństwa PRL. W 2015 roku miały miejsce nowe poszukiwania, gdy grupa badaczy, Piotr Koper i Andreas Richter, wskazała miejsce ukrycia pociągu, co wzbudziło ogromne zainteresowanie mediów. Władze podjęły akcje badawcze, w tym badania georadarem oraz wykopy, ale nie natrafiono na żadne konkretne ślady pociągu. Architektura i infrastruktura regionu, w tym nietypowe podziemia zamku Książ oraz sieć tajnych tuneli Riese, sprzyjają spekulacjom na temat ukrycia skarbów. Kultura lokalna zintegrowana z tym mitem zaowocowała licznymi książkami, które poddają różnym interpretacjom zjawisko „złotego pociągu”, stawiając pytania o prawdę i fikcję w kontekście II wojny światowej. Ciekawostką jest również fakt, że wydarzenia te miały wpływ na rozwój wsi Wałbrzych, który stał się celem turystycznym, przyciągając poszukiwaczy skarbów oraz turystów zainteresowanych lokalną historią. Mimo, że dotychczasowe poszukiwania nie przyniosły wymiernych rezultatów, legenda „złotego pociągu” utrzymuje się w świadomości zbiorowej jako intrygujący element lokalnej kultury i współczesnych poszukiwań skarbów.

Zamek Nowy Dwór, znany wcześniej jako Zamek Ogorzelec, znajduje się w południowo-wschodniej części Gór Wałbrzyskich, na wysokości 618 m n.p.m. w Parku Krajobrazowym Sudetów Wałbrzyskich. Został zbudowany prawdopodobnie na przełomie XII-XIV wieku przez książąt piastowskich na miejscu wcześniejszego grodziska. Wzniesiony na stromym wzgórzu z nieobrobionego kamienia łupanego, zamek miał formę załamanego czworoboku z obwodowymi murami obronnymi i domami gospodarczymi. W XIV wieku zamek pełnił kluczową rolę w obronie granic księstwa, strzegąc ważnych szlaków handlowych. W późniejszych latach był wielokrotnie przebudowywany, a największe zmiany miały miejsce w XVI wieku, kiedy to nadano mu renesansowy charakter. Przez wieki zamek zmieniał właścicieli, należąc między innymi do rodu Czetryców i Zedlitzów. Jego znaczenie w historii podkreśla fakt, że w czasie wojen husyckich oraz konfliktów z królami Węgier nigdy nie został zdobyty. Jednakże w XVII wieku, w trakcie wojny trzydziestoletniej, zamek stracił na znaczeniu i po pożarze w 1581 roku popadł w ruinę, którą nie podjęto się odrestaurować. Dziś zachowane są jedynie charakterystyczne fragmenty – gotycki portal, fragmenty murów, fundamenty budynków i resztki wieży. Ruiny stanowią popularne miejsce dla romantycznych spacerów i oferują malownicze widoki na okoliczę. Zamek jest zatem nie tylko istotnym świadectwem historycznym, ale także atrakcją turystyczną, przyciągającą miłośników zarówno historii, jak i pięknej przyrody.

Zamek Stary Książ, romantyczna budowla z przełomu XVIII i XIX wieku, znajduje się na prawym brzegu Przełomu Pełcznicy, w Książańskim Parku Krajobrazowym, w Dolnośląskim. Wzniesiony w latach 1794-1797 przez Jana Henryka VI von Hochberga według projektu Christiana Wilhelma Tischbeina, zamek jest eklektycznym przekształceniem średniowiecznej warowni wybudowanej przez księcia Bolka I Surowego w XIII wieku. Oryginalna konstrukcja składała się z murowanego zamku górnego i dwóch ufortyfikowanych podzamczy, a oczyszczona z resztek zamku gotyckiego przekształciła się w romantyczne ruiny. Stary Książ otoczony był fosą, a do budynku prowadziła brama z wieżyczkami. Po II wojnie światowej zamek ucierpiał w wyniku pożaru, a obecnie zachowały się jedynie fragmenty architektury, w tym renesansowe portale oraz pozostałości budynku głównego. Z historycznego punktu widzenia, średniowieczny zamek stracił na znaczeniu w XIV wieku, a z czasem popadł w ruinę. Kluczowym wydarzeniem w jego historii było zdobycie przez husytów w 1428 roku, a późniejsze zniszczenie przez rycerzy-rabusiów. Zamek Stary Książ, będący dziś obiektem ciekawym ze względu na swoje walory architektoniczne oraz bogatą historię, jest popularnym miejscem wśród turystów, szukających śladów przeszłości w malowniczym krajobrazie Sudetów. W okolicy można również znaleźć znacznie większy zamek Książ, co dodaje atrakcyjności regionowi.

Muzeum Porcelany w Wałbrzychu, założone w 1908 roku jako Altertumsmuseum für das Waldenburger Gebirgsland, ma bogatą historię związaną z regionalnymi zbiorami i architekturą. Początkowo mieściło się w reprezentacyjnym Pałacu Albertich, a po II wojnie światowej zbiory muzeum były chronione przez lokalne władze. Pierwszym powojennym kustoszem został Marek Sagan, który zorganizował ponowną ekspozycję muzeum otwartego w 1947 roku. Muzeum upaństwowiono w 1949 roku, a w 1975 roku uzyskało status Muzeum Okręgowego, obejmując nowo utworzone województwo wałbrzyskie. Po remoncie w 2015 roku muzeum przekształcono w Muzeum Porcelany, skupiając się na kolekcji liczącej ponad 10.000 obiektów specjalizującej się w porcelanie śląskiej, ze szczególnym uwzględnieniem wałbrzyskich fabryk oraz europejskich manufaktur. Część ekspozycji nawiązuje do stylu dawnej rezydencji, wykorzystując zbiory malarstwa, mebli i rzemiosła artystycznego. Muzeum prezentuje również współczesne polskie malarstwo oraz ceramikę z lat 50. i 60. XX wieku. W ramach działalności muzeum funkcjonują różne działy, w tym Ceramiki, Sztuki, Historii Miasta i Regionu, a także Biblioteka i Dział Edukacji i Promocji. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów w 2002 roku, co podkreśla jego znaczenie na kulturalnej mapie Polski.