Tarnowskie Góry - miejsca które warto zwiedzić

Tarnowskie Góry to miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, znane z bogatej historii związanej z wydobyciem rud srebra, ołowiu i cynku. Jego nazwa ma staropolski rodowód i odnosi się do średniowiecznej wsi Tarnowice oraz kopalni, co odzwierciedla znaczenie górnictwa w regionie. Miasto ma charakterystyczny układ architektoniczny, z Rynkiem otoczonym historycznymi kamienicami, z których wiele pochodzi z XVI wieku. Wśród zabytków znajduje się Ratusz, kościoły oraz dawny zamek w Tarnowskich Górach. W 2017 roku tarnogórska Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co podkreśla znaczenie miasta jako ośrodka kultury górniczej. Tarnowskie Góry są także miastem partnerskim dla kilku europejskich miast, co wskazuje na ich otwartość na współpracę międzynarodową. W miejscowym życiu kulturalnym aktywnie uczestniczą różne instytucje, takie jak Muzeum, Tarnogórskie Centrum Kultury oraz szkoły muzyczne, a także organizowane są cykliczne imprezy, takie jak Dni Gwarków. Warto dodać, że zabytkowe budynki i infrastruktura komunikacyjna, w tym dworzec kolejowy z 1888 roku, odzwierciedlają długą historię miasta oraz jego rozwój. Tarnowskie Góry, z ich unikalnym dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym, pozostają ważnym punktem na mapie Górnego Śląska, łącząc w sobie tradycję górniczą z nowoczesnością.

Dzwonnica Gwarków w Tarnowskich Górach to współczesna replika XIX-wiecznej drewnianej dzwonnicy kopalnianej, wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego, z domniemanym pochodzeniem z XVI wieku. Pierwotnie znajdowała się przy hałdzie popłuczkowej Królewskiej Kopalni „Fryderyk” w Bobrownikach. Po likwidacji kopalni, dzwonnica została przeniesiona na teren kopalni dolomitu „Blachówka”, gdzie stała przy nasypie kolei wąskotorowej do 1955 roku. Po kradzieży oryginalnego dzwonu w czasie II wojny światowej, mieszkańcy Górnik postanowili zawiesić nowy, staliwny dzwon. W 1954 roku rozpoczęto inwentaryzację obiektu, a w 1955 roku dzwonnicę przeniesiono do Tarnowskich Gór, gdzie została uroczyście odsłonięta. Oryginalna konstrukcja uległa znacznej degradacji, dlatego w latach 80. XX wieku wykonano jej wierną replikę, natomiast jedynymi zachowanymi elementami stały się staliwny dzwon i jego zawieszenie. W 2020 roku zainstalowano kolejny dzwon, odlany z brązu, co było efektem działań Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Architektonicznie, dzwonnica ma konstrukcję słupową, z drewnianym, gontowym dachem i stoi na kamiennej podmurówce. Kulturalnie znaczącym elementem są tablice pamiątkowe związane z działalnością NSZZ „Solidarność”, które upamiętniają wydarzenia historyczne, takie jak stan wojenny i pierwsze strajki na Górnym Śląsku, łącząc w ten sposób przeszłość z bieżącą refleksją o wolności i oporze społecznym. Ciekawostką jest, że obok dzwonnicy rośnie „Dąb Wolności”, pobłogosławiony przez papieża Franciszka, symbolizujący wolność i pamięć o historii regionu. Dzwonnica, jako element dziedzictwa kulturowego, przyciąga turystów oraz stanowi ważną część lokalnej społeczności, przypominając o górniczej tradycji Tarnowskich Gór.

Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach to unikalny obiekt architektoniczny i kulturowy, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO 9 lipca 2017 roku. Niegdyś był częścią Królewskiej Kopalni Fryderyk, działającej od 1784 do 1911 roku, a jego podziemia stanowią labirynt wyrobisk górniczych, chodników i sztolni o długości przekraczającej 150 km. Kopalnia, zlokalizowana przy ul. Szczęść Boże w Tarnowskich Górach, oferuje turystom trasę o długości 1740 m na głębokości 40 m, ukazującą świadectwa dawnych metod wydobycia srebra, takie jak niektóre XVIII i XIX-wieczne przodki górnicze oraz narzędzia pracy. Warto zwrócić uwagę na specyficzny mikroklimat panujący w podziemiach, utrzymujący stałą temperaturę około 10°C. Ciekawostką jest to, że część trasy (około 300 m) pokonuje się łodzią, a sama ścieżka została wzbogacona w 2012 roku o autentyczne dźwięki górniczej pracy. W budynku nadszybia mieści się multimedialna wystawa, która ukazuje historię oraz techniki wydobycia, w tym pierwszą na Górnym Śląsku maszynę parową z 1788 roku. Obiekt, będący częścią pomnika historii Tarnowskie Góry od 2004 roku, jest również jednym z czterech punktów Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego oraz wnosi elementy związane z industrializacją regionu. Na terenie kopalni znajduje się skansen maszyn parowych, wszechstronnie prezentujący dawne technologie. Oprócz tego, turyści mogą skorzystać z Małej Kolei Skansenowej, oferującej przejażdżki wokół skansenu, co stanowi atrakcyjną formę spędzania czasu dla całej rodziny. Zabytkowa Kopalnia Srebra jest obsługiwana przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, które dba o jej konserwację i promocję, a obiekt jest przystosowany również dla osób niepełnosprawnych, co czyni go bardziej dostępnym dla wszystkich gości.

Tarnowskie Góry, nazywane Miastem Gwarków, kultywują tradycję gwarków, czyli udziałowców kopalń, którzy od XVI wieku wydobywali rudy srebra i ołowiu w tym regionie. Słowo „gwarek” pochodzi od niemieckiego Gewerke, a gwarkowie musieli uzyskać ową zgodę monarchy na prowadzenie kopalń, płacąc daninę zwaną olborą. Miasto posiada liczne symbole związane z gwarkami, takie jak spółdzielnia mieszkaniowa „Gwarek”, tygodnik Gwarek oraz klub sportowy TS Gwarek. Od 1957 roku organizowane są Gwarki Tarnogórskie, które łączą występy artystyczne, warsztaty oraz historyczny pochód z postaciami związanymi z górnictwem. Od 2013 roku w Tarnowskich Górach można podziwiać rzeźby gwarków, które powstały na wzór wrocławskich krasnali, z pierwszą instalacją odsłoniętą w 2013 roku. Rzeźby, autorstwa m.in. Norberta Jastalskiego i Alojzego Niedbały, symbolizują dziedzictwo górnicze miasta i są rozmieszczone w różnych lokalizacjach. Dalsze rzeźby odsłaniano w kolejnych latach, w tym rzeźbę zainspirowaną Szymonem Malinowskim oraz figurę stojącą w dzielnicy Pniowiec. Te plenerowe instalacje nie tylko wzbogacają architekturę miasta, ale także stanowią ważny element kulturowego dziedzictwa Tarnowskich Gór, a ich rozwój świadczy o ciągłym pielęgnowaniu pamięci o historii górnictwa w regionie.