Kraków - miejsca które warto zwiedzić

Kraków, położony w południowej Polsce, jest jednym z najstarszych i najbardziej znaczących miast w kraju. Jego architektura łączy różnorodne style, od gotyku po renesans, z charakterystycznymi zabytkami takimi jak Zamek Królewski na Wawelu, Kościół Mariacki i Sukiennice, które przyciągają miliony turystów. Miasto wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1978 roku, wyróżnia się malowniczymi uliczkami Starego Miasta i bogatą historią, sięgającą przynajmniej X wieku. Kraków był niegdyś stolicą Polski, a przez wieki pełnił rolę centrum kulturalnego, naukowego i religijnego kraju. Jego uczelnie, z Uniwersytetem Jagiellońskim na czele, są uznawane za jedne z najstarszych w Europie. Kultura w Krakowie przejawia się nie tylko w licznych teatrach, muzeach i galeriach sztuki, ale także w festiwalach takich jak Festiwal Kultury Żydowskiej, Sacrum Profanum czy Krakowski Festiwal Filmowy. Miasto jest miejscem licznych wydarzeń o znaczeniu narodowym i międzynarodowym, w tym Światowych Dni Młodzieży oraz Igrzysk Europejskich w 2023 roku. Warto również wspomnieć o bogatych tradycjach, takich jak Lajkonik czy krakowskie szopkarstwo, które zostały wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Ciekawostką jest, że Kraków jest jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych w Europie, przyciągając w 2019 roku ponad 14 milionów odwiedzających, co czyni go atrakcyjnym celem nie tylko dla turystów, ale również dla inwestycji biznesowych. Miasto jest dynamicznie rozwijającym się ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym, co czyni je prawdziwym skarbem Polski.

Rynek Główny w Krakowie, lokowany na prawie magdeburskim 5 czerwca 1257 roku, jest największym placem miasta i jednym z największych średniowiecznych rynków w Europie. Ma regularny, kwadratowy kształt o wymiarach 200x200 m. Otaczają go liczne zabytkowe kamienice, pałace oraz ważne obiekty, w tym Kościół Mariacki, Sukiennice i Wieża Ratuszowa. Rynek jest miejscem cyklicznych wydarzeń, takich jak Międzynarodowe Spotkanie Orkiestr Wojskowych, finały Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Festiwal Tańców Dworskich, targi bożonarodzeniowe i wielkanocne, a także Parada Smoków. Jego historia jest bogata, a wiele legend, jak ta o hejnale czy Twardowskim, jest z nim związanych. Warto zaznaczyć, że Rynek był świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych, w tym składania hołdu przez księcia Prus Albrechta Hohenzollerna w 1525 roku oraz przysięgi Tadeusza Kościuszki w 1794 roku, która zainicjowała powstanie. W dzisiejszych czasach Rynek przyciąga turystów i mieszkańców, oferując różnorodność kulturalną, w tym muzea, restauracje, kawiarnie i sklepy z ekskluzywnymi towarami. Na rynku znajdują się także płyty upamiętniające ważne wydarzenia, jak wejście Polski do Unii Europejskiej czy insurekcję kościuszkowską. Podziemia Rynku, otwarte w 2010 roku, zawierają mini-muzeum archeologiczne, co dodatkowo poszerza atrakcje turystyczne tego miejsca. Rynek Główny, będący także ważnym węzłem komunikacyjnym, został zamknięty dla ruchu samochodów w 1979 roku, co przyczyniło się do jego zwiększonej atrakcyjności i bezpieczeństwa. Warto również wspomnieć o bliskich sąsiedztwie tzw. Kramów Bogatych oraz zdecydowanym wpływie, jaki Rynek miał na rozwój handlu, kultury i architektury w Krakowie na przestrzeni wieków.

Katedra na Wawelu, znana jako Bazylika Archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława, to monumentalny obiekt sakralny o bogatej historii sięgającej średniowiecza, będący miejscem koronacji i pochówku królów Polski. Pierwsza katedra, fundowana przez Bolesława Chrobrego, powstała około roku 1000. Dwie nowsze katedry romańskie świadczą o długiej tradycji architektonicznej, z drugą z nich zakończoną w 1142. Po pożarze katedry romańskiej w 1305 r. rozpoczęto budowę gotyckiej świątyni, której konsekracja miała miejsce w 1364 r. Katedra ma formę trójnawowej bazyliki z transeptem, ambitami i trzema wieżami, z charakterystycznym wnętrzem utrzymanym w stylu gotyckim, a później barokowym. W ciągu wieków katedra była przebudowywana i wzbogacana o kaplice, nagrobki oraz dzieła sztuki, co czyni ją nie tylko miejscem kultu, ale i znaczącym ośrodkiem kulturalnym. W katedrze spoczywają prochy wielu ważnych polskich postaci, w tym św. Stanisława, królów, jak Władysław Łokietek czy Kazimierz Wielki, oraz wieszczów narodowych, jak Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki. Ciekawostką są krypty, w których znajdują się groby królewskie, m.in. krypta św. Leonarda oraz Krypta Wieszczów Narodowych z urnami dwóch wielkich poetów. Wnętrze katedry, powstałe na przestrzeni wieków, łączy różne style architektoniczne i artystyczne, a liczne obrazy, ołtarze i rzeźby dodają jej wyjątkowego charakteru. Renesansowa Kaplica Zygmuntowska oraz barokowe elementy świadczą o wpływach artystycznych różnych epok. Katedra była świadkiem ważnych wydarzeń historycznych, takich jak koronacje, a także zniszczeń w czasach najazdów, co czyni ją symbolem narodowej tożsamości i historii Polski. W ostatnich latach, w katedrze odbywały się pogrzeby ważnych postaci, w tym prezydentów, a także miały miejsce restauracje, dzięki którym katedra zachowuje swój znaczenie jako centrum duchowe i historyczne.

Zamek Królewski na Wawelu to jeden z najważniejszych zabytków Polski, wzniesiony na Wzgórzu Wawelskim w Krakowie. To monumentalna budowla obronno-rezydencyjna, która służyła jako siedziba królów polskich oraz ośrodek władzy przez wiele wieków. Zamek posiada różnorodny styl architektoniczny, w tym elementy renesansowe, barokowe i klasycystyczne. Jego charakterystycznym elementem jest dziedziniec z krużgankami, a także pięć wież, w tym Wieża Zygmunta III i Wieża Sobieskiego. Zamek zajmuje obszar 40000 m², z 7040 m² powierzchni wystawowej, w której mieści się 71 sal, prezentujących cenne zbiory sztuki. Zamek był świadkiem licznych wydarzeń historycznych. W czasie okupacji hitlerowskiej zmieniono jego przeznaczenie, przekształcając dawną rezydencję w koszary. Po II wojnie światowej zamek został restaurowany i przekształcony w muzeum, a jego funkcje wystawiennicze są kontynuowane do dziś. Na zamku mieszczą się bogate zbiory dzieł sztuki, w tym renesansowe obrazy oraz ceramika, z kolekcji Karoliny Lanckorońskiej. Wawel jest także ważnym miejscem dla polskiej kultury i tożsamości narodowej, będąc miejscem koronacji i spoczynku wielu królów. Warto również zwrócić uwagę na Ogrody Królewskie, które dopełniają piękno tego kompleksu, a ich renesansowy charakter sprawia, że są one unikatową atrakcją turystyczną. W murach zamku skrywa się wiele historii i legend, a każdy jego zakątek przypomina o dawnych czasach i wydarzeniach, które miały miejsce w sercu Polski. Wawel jest nie tylko symbolem historycznym, ale i miejscem kulturalnych spotkań oraz edukacji, przyciągając co roku rzesze turystów z kraju i ze świata.

Kościół archiprezbiterialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, znany jako bazylika Mariacka, to gotycka świątynia zlokalizowana w Krakowie na placu Mariackim. Zbudowany na miejscu wcześniejszej romańskiej budowli, obecny kościół powstał w latach 1290-1300, a jego budowę zakończono w XV wieku. Przechodził liczne przebudowy, w tym w latach 1355-1365, kiedy to wzniesiono prezbiterium, a także w latach 1410, kiedy dostosowano światło w kościele. W 1478 roku nadano wieży Hejnalicy charakterystyczny hełm, z którego co godzinę grany jest Hejnał Mariacki, będący symbolem Krakowa. Wnętrze bazyliki wzbogaca Ołtarz Wielki autorstwa Wita Stwosza, które jest arcydziełem późnego gotyku. W XVIII wieku kościół przeszedł przekształcenia w stylu barokowym, a jego polichromię odnowił Jan Matejko. W XIX wieku, na skutek austriackich przepisów, zlikwidowano przykościelny cmentarz, tworząc plac Mariacki. Organy kościoła, które istnieją od XIV wieku, przeszły wiele modernizacji; aktualne są efektem prac z lat 1987-2021. Kościół słynie z zakupu monet upamiętniających swoje wnętrze oraz z powodu uroczystości pogrzebowych, takich jak ceremonia z udziałem pary prezydenckiej. Architektura świątyni charakteryzuje się dwoma wieżami w tym wyższą, będącą punktem widokowym. Wnętrze, z polichromiami przedstawiającymi herby i sceny biblijne, ozdabia kilka kaplic, w tym kaplicę Loretańską oraz św. Antoniego. Świątynia pełni znaczącą rolę w życiu kulturalnym Krakowa, a jej dzwony, w tym historyczny dzwon za konających, odgrywają rolę nie tylko religijną, ale również społeczną, wywodząc się z wielowiekowej tradycji. Kościół Mariacki, jako zabytek, jest trwałym symbolem Krakowa, łączącym bogatą historię z aktywnym życiem religijnym i artystycznym.

Synagoga Stara, znajdująca się na Kazimierzu w Krakowie, jest jednym z najstarszych i najcenniejszych zabytków żydowskiej architektury sakralnej w Polsce oraz w Europie. Zbudowana prawdopodobnie w drugiej połowie XV wieku, odgrywała centralną rolę w życiu krakowskiej gminy żydowskiej do 1939 roku, pełniąc funkcje religijne i kulturalne. Architektura synagogi, utrzymana w stylu gotycko-renesansowym, charakteryzuje się prostokątną, dwunawową halą, krzyżowo-żebrowym sklepieniem oraz smukłymi kolumnami toskańskimi. We wnętrzu znajdują się istotne elementy, takie jak Aron ha-kodesz oraz kuta bima, a także barokowa skarbona. Synagoga jest również przystosowana do uczestnictwa kobiet dzięki dobudowanym babińcom. Historia synagogi jest pełna dramatycznych wydarzeń, takich jak pożary oraz tragiczne incydenty związane z najazdami Tatarów. W czasie II wojny światowej synagoga została zdewastowana przez hitlerowców, a wiele cennych przedmiotów liturgicznych zostało utraconych. Po wojnie, dzięki staraniom polskiego państwa oraz lokalnej gminy żydowskiej, synagoga została odnowiona i przekształcona w muzeum, obecnie funkcjonujące jako oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, koncentrujące się na judaizmie oraz kulturze żydowskiej. Wiele legend wiąże się z synagogą, w tym opowieść o zgodzie króla Kazimierza Wielkiego na jej budowę oraz o związkach z tragicznym wydarzeniem podczas Święta Szałasów. Unikalne jest także zakończenie niektórych modlitw, które przetrwało do dziś ze względu na ich tragiczny kontekst historyczny. Obecnie w synagodze można zobaczyć wystawę judaików, a także zbiory związane z historią i kulturą Żydów krakowskich, w tym stroje, obrzędy oraz elementy codziennego życia. Muzeum aktywnie prowadzi także działania edukacyjne oraz organizuje różne wydarzenia, w tym koncerty w trakcie Festiwalu Kultury Żydowskiej. W planach jest również rekonstrukcja historycznego ogrodzenia synagogi, by poprawić estetykę otoczenia i zachować dziedzictwo kulturowe tego miejsca. Synagoga Stara, pełna historii, legend i unikalnych elementów architektonicznych, pozostaje istotnym miejscem dla społeczności żydowskiej i turystów odwiedzających Kraków.

Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie, znane jako MOCAK, zostało otwarte 19 maja 2011 roku, choć idea jego powstania była omawiana od wielu lat w środowisku artystycznym. Muzeum znajduje się w zrewitalizowanym kompleksie dawnej Fabryki Schindlera, a jego budynek zaprojektował architekt Claudio Nardi, nawiązując do neomodernizmu, z wykorzystaniem naturalnego światła i prostych linii. Koszt budowy wyniósł ponad 70 milionów złotych, z czego połowa pochodziła z funduszy Unii Europejskiej. MOCAK gromadzi kolekcję sztuki współczesnej, obejmującą prace ponad dwustu artystów, takich jak Marina Abramović, Katarzyna Kozyra czy Edward Dwurnik. Muzeum prowadzi także działalność edukacyjną, stawiając na otwartość na sztukę i różnorodność grup odbiorców. Oprócz zbiorów artystycznych, MOCAK dysponuje biblioteką Mieczysława Porębskiego, która zawiera bogaty księgozbiór związany z krytyką i teorią sztuki. Kontrowersje towarzyszyły powołaniu dyrekcji muzeum oraz problemom związanym z cenzurą, na przykład związanym z wystawieniem pracy artysty Tomasza Mroza. Muzeum stało się ważnym punktem na kulturalnej mapie Krakowa, łącząc prezentację współczesnej sztuki z aktywnym angażowaniem społeczności lokalnych.

Muzeum Narodowe w Krakowie, utworzone w 1879 roku, jest jedną z najważniejszych instytucji kulturowych w Polsce, posiadającą ponad 900 tysięcy muzealiów. Gmach Główny, w którym znajdują się liczne galerie, w tym Galeria Sztuki Polskiej oraz Galeria Rzemiosła Artystycznego, podkreśla bogate dziedzictwo artystyczne Polski, sięgające od średniowiecza do współczesności. Wartością kolekcji są dzieła polskich mistrzów, takich jak Jan Matejko czy Olga Boznańska, a także dzieła europejskiego rzemiosła artystycznego, w tym zbiory z Muzeum Książąt Czartoryskich, które przechowują dzieła Leonarda da Vinci i Rembrandta. Pałac Biskupa Erazma Ciołka to przykład renesansowej architektury i w nim znajdują się cenne eksponaty sztuki dawnej oraz cerkiewnej. W Domu Jana Matejki i Muzeum Stanisława Wyspiańskiego prezentowane są monograficzne wystawy poświęcone wybitnym artystom. Muzeum Karola Szymanowskiego w Zakopanem ukazuje życie i twórczość kompozytora w niepowtarzalnej scenerii Tatr. Ciekawostką jest gromadzenie różnorodnych zbiorów, takich jak numizmaty, starodruki i daguerotypy, a także organizowanie licznych wydarzeń kulturalnych, w tym koncertów i warsztatów. Muzeum Narodowe w Krakowie łączy w sobie nie tylko różnorodność dzieł sztuki, ale również znaczenie edukacyjne i kulturowe, co czyni je kluczowym punktem na mapie dziedzictwa narodowego Polski.

Centrum Kultury „Dworek Białoprądnicki” mieści się w zabytkowym pałacu biskupim z XVI wieku, wzniesionym przez kanclerza Samuela Maciejowskiego. Jest to renesansowa budowla z trzema kondygnacjami, od początku o charakterze obronnym, z pięknymi loggiami i rozległym ogrodem. Przez wieki pałac gościł wybitne postaci kultury, w tym Juliana Kochanowskiego oraz Mikołaja Reja. W XVIII wieku biskup Andrzej Załuski znacząco rozbudował rezydencję, nadając jej barokowy charakter, z nowym dachem i rozbudowanym ogrodem. Przez wieki pałac ulegał licznym zniszczeniom, w tym po potopie szwedzkim i podczas konfederacji barskiej. W XIX wieku, po austriackiej konfiskacie, znacząco stracił na znaczeniu, aż do lat 70. XX wieku, kiedy to władze PRL przywróciły mu funkcje kulturalne. Obecnie odbywają się tu koncerty, prelekcje oraz wydarzenia teatralne. Jazz Club Dworek stał się ważnym miejscem sceny jazzowej w Polsce; odbywały się tu koncerty znanych muzyków, a także spotkania dla młodych talentów. W ramach kulturalnych działalności Dworku funkcjonują teatry, studio plastyczne oraz programy terapeutyczne dla osób z niepełnosprawnościami. Przy Dworku działają różnorodne kluby kultury. Ciekawostką jest, że w Dworku swoją karierę teatralną zaczynała Bożena Krzyżanowska, a wiele znanych postaci polskiej sceny muzycznej, jak Ewa Bem czy Marek Grechuta, także występowało tutaj. To miejsce pełne historii i kultury wciąż przyciąga artystów oraz miłośników sztuki.

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, zlokalizowane na terenach dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny, gromadzi ponad 200 eksponatów związanych z historią lotnictwa. Muzeum, które zaczęło funkcjonować w 1963 roku, ma bogatą historię i architekturę; nowy trzykondygnacyjny budynek, otwarty w 2010 roku, przypomina kształtem śmigło, a jego projekt otrzymał wsparcie od koncernu Boeing. Ekspozycje obejmują zarówno statki powietrzne, szybowce, motoszybowce, jak i silniki czy rakietowe systemy przeciwlotnicze. Wśród wyjątkowych eksponatów są samoloty związane z historią II wojny światowej, takie jak słynny Curtiss Export Hawk II oraz unikalny P.11c, który brał udział w wrześniu 1939 roku. Muzeum prowadzi różnorodne zajęcia edukacyjne, prezentując nie tylko historię lotnictwa, ale także technologiczne osiągnięcia w tej dziedzinie. Interesującą inicjatywą jest projekt "NATO 1949–2009", który ma na celu upamiętnienie współpracy międzynarodowej w ramach NATO. Na terenie muzeum znajdują się również liczne pomniki, w tym pomnik Lotników. Ciekawe wydarzenia, takie jak Małopolski Piknik Lotniczy, przyciągają miłośników lotnictwa z całego kraju. Muzeum zdobyło uznanie na arenie międzynarodowej, zajmując ósme miejsce w rankingu CNN najlepszych muzeów lotniczych na świecie. Arkady i hangary muzeum stanowią nie tylko przestrzeń dla eksponatów, ale i tło dla wydarzeń kulturalnych, promujących wiedzę o lotnictwie i jego historii. Celem muzeum jest zachowanie dziedzictwa kulturowego związane z lataniem, co czyni je ważnym miejscem na mapie Polski.

Ołtarz Wita Stwosza, wykonany w latach 1477–1489, to największa gotycka nastawa ołtarzowa w Europie, znajdująca się w kościele Mariackim w Krakowie. Jego historia zaczyna się w 1442 roku, po katastrofie, która zniszczyła sklepienie prezbiterium kościoła. Chociaż nie wiadomo, jaka dekoracja zdobiła ołtarz przed tym wydarzeniem, istnieją zapisy świadczące o planach jego odbudowy. Wit Stwosz, rzeźbiarz pochodzący ze Szwabii, otrzymał zlecenie na wykonanie nowej nastawy, mimo że był wówczas mało znany. Prace trwały 12 lat, a ich postęp zadowalał fundatorów, co zaowocowało zwolnieniem artysty z podatków. Złote i kolorowe elementy ołtarza łączą w sobie mistycyzm z naturalistycznym realizmem, ukazując życie codzienne średniowiecznego Krakowa. W ołtarzu znajduje się ponad 200 figur, wyrzeźbionych z lipy, a cała konstrukcja jest wykonana z drewna dębowego, z tłem w modrzewiu. Główna scena przedstawia Zaśnięcie Marii Panny otoczonej apostołami, z ziarnem ekspresji dzięki gęstości postaci. Ołtarz miał także ruchome skrzydła, które ilustrują Radości Maryi oraz sceny z życia Marii i Jezusa. Ołtarz był wielokrotnie renowacjonowany, ostatnio między 2015 a 2021 rokiem, co pozwoliło na przywrócenie oryginalnej kolorystyki z epoki oraz odkrycie inskrypcji z datą „1486”. Ołtarz ma także znaczenie kulturowe, będąc kanwą dla powieści Antoniny Domańskiej oraz inspirując operę Józefa Świdra. Z tego artystycznego dzieła powstały również znaczki pocztowe, dokumentujące jego dziedzictwo. W 1939 roku ołtarz został częściowo zdemontowany i ukryty przed zniszczeniami związanymi z II wojną światową, a po wojnie powrócił do Krakowa, gdzie był konserwowany i w końcu zainstalowany w kościele Mariackim.