Opactwo Cystersów w Oliwie

Opactwo Cystersów w Oliwie, założone w 1188 roku przez księcia Sambora I, było najstarszą placówką zakonną na Pomorzu Gdańskim, które funkcjonowało nieprzerwanie do 1831 roku. W historię opactwa wpisane były liczne zniszczenia spowodowane najazdami pogańskich Prusów, Krzyżaków, husytów, Szwedów oraz konfliktami z Gdańskiem. Klasztor zyskał znaczenie dzięki nadaniom dóbr i przywilejów, co pozwoliło mu rozwinąć rozległy majątek, obejmujący 50 wsi oraz stację rybacką. Architektonicznie wyróżniał się czołowymi wytycznymi cysterskiego stylu, wznosząc gotycki kościół z monumentalnym barokowym ołtarzem głównym, dziełem Andreasa Schlütera. Cystersi odegrali istotną rolę w cywilizowaniu regionu, wprowadzając wiedzę na temat rolnictwa, rzemiosła i zarządzania, co miało wpływ na struktury społeczne Piastów. W drugiej połowie XV wieku zakonnicy zaczęli walczyć z wpływami reformacji, jednak w obliczu pruskich reform monarchicznych, opactwo zostało skasowane w 1831 roku. Ciekawostką jest powrót cystersów do Oliwy w 1945 roku, co zaowocowało przekształceniem dawnego kościoła ewangelickiego w nową placówkę zakonną, a ich współczesna działalność obejmuje również działalność parafialną.