Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Hajnówce, erygowana 3 maja 1923 roku przez biskupa wileńskiego Jerzego Matulewicza, jest rzymskokatolicką wspólnotą duchową, która ma bogatą historię i znaczenie dla lokalnej społeczności. Jej pierwszym proboszczem był ks. Antoni Mioduszewski, który w początkowym okresie urządził kaplicę w budynku kinowym. Budowa murowanego kościoła rozpoczęła się w 1948 roku, a zakończyła etap budowy w 1965 roku dzięki staraniom ks. Ignacego Wierobieja. Kościół, będący głównym miejscem kultu, przeszedł istotne modernizacje, w tym zakup 28-głosowych organów z Jedliny Zdroju w 1975 roku oraz malowanie polichromii po 1997 roku pod kierunkiem ks. Mariana Świerszczyńskiego. Działalność kulturalna parafii wzrosła wraz z powstaniem Hajnowskiej Fundacji Muzyki Kameralnej i Organowej, która organizuje koncerty organowe latem. Kościół parafialny służy nie tylko jako miejsce modlitwy, ale także jako ważne centrum kultury muzycznej. Od 3 września 1995 roku część parafii została wydzielona, co zaowocowało utworzeniem nowej parafii pod wezwaniem Świętych Cyryla i Metodego. Wśród zgromadzeń zakonnych działających w parafii znajdują się Misjonarki Świętej Rodziny oraz Klaryski od Wieczystej Adoracji, co podkreśla duchowe bogactwo i różnorodność życia parafialnego. Na obszarze parafii mieszka około 5000 katolików. Jeśli chodzi o proboszczów, to parafia miała wielu znaczących duszpasterzy, w tym ks. Ignacego Wierobieja, znanego z działalności budowlanej i historycznej, a także ks. Zbigniewa Niemyjskiego, obecnego proboszcza od 2019 roku. Ciekawostką jest, że jedna z ulic Hajnówki nosi imię ks. Wierobieja, co świadczy o trwałym wpływie, jaki miał on na rozwój lokalnej społeczności. Kościół w Hajnówce, oprócz swojej funkcji religijnej, stanowi również punkt orientacyjny w regionie, a kaplica szpitalna pw. Matki Bożej Uzdrowienia Chorych, poświęcona w 1997 roku, jest przykładem zaangażowania w zaspokajanie potrzeb duchowych chorych i ich rodzin. Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego wpisuje się w bogaty kontekst kulturowy i historyczny regionu, wspierając lokalne tradycje i tworząc przestrzeń dla wspólnego dialogu wśród wiernych.