Nowy cmentarz żydowski w Łodzi

Cmentarz żydowski w Łodzi, założony w 1892 roku, to największa pod względem powierzchni nekropolia żydowska w Polsce, obejmująca 42 ha. Znajduje się w Bałutach, pomiędzy ulicami Bracką, Zagajnikową, Zmienną i Inflancką, z ponad 230 tys. pochowanych, w tym 45 tys. ofiar łódzkiego getta. Cmentarz składa się z dwóch części: przedpogrzebowej i grzebalnej, z rytualnym przygotowaniem zwłok do pochówku. W 1896 roku powstał największy w Polsce dom przedpogrzebowy, a cmentarz został otwarty po zamknięciu starszego cmentarza przy ul. Wesołej. W okresie międzywojennym zmieniono nazwę ulicy prowadzącej do cmentarza, a w czasach okupacji niemieckiej teren cmentarza stał się miejscem masowych pochówków ofiar getta. Po wojnie na cmentarzu stanął pomnik ofiar holokaustu, a w 1980 roku został wpisany do rejestru zabytków. Cmentarz wyróżnia się architekturą funeralną, z dominującymi macewami oraz grobowcami znanych łódzkich przemysłowców, takich jak Izrael Poznański, a także mogiłami znanych postaci, jak Julianna Tuwim czy Artur Rubinstein. W 2014 roku odkryto historię Róży Deweltow, żydowskiej lekarki z Armii Czerwonej, której mogiła zaskoczyła wielu odwiedzających. W Cmentarzu znajduje się również ponad 600 pochowanych Sinti i Romów, ofiar II wojny światowej. Ponadto, cmentarz jest obszarem biologicznie czynnym z dużą ilością starodrzewu, co przyczynia się do jego unikalnego charakteru. Działania na rzecz ochrony cmentarza intensyfikują się od lat 90. XX wieku, a w 2019 roku przeprowadzono inwentaryzację przyrodniczą. Cmentarz jest nadal miejscem pamięci i kultu, łącząc historię żydowskiej społeczności Łodzi z pamięcią o tragediach II wojny światowej.