Gorczański Park Narodowy

Gorczański Park Narodowy, utworzony w 1981 roku na terenie gmin Mszana Dolna, Niedźwiedź, Kamienica, Nowy Targ i Ochotnica Dolna, zajmuje powierzchnię 7029,85 ha, z czego większość to własność Skarbu Państwa. Park obejmuje centralne pasmo Gorców, w tym najwyższe szczyty, takie jak Turbacz i Jaworzyna Kamienicka. Jego historia sięga lat przed II wojną światową, kiedy dostrzegano potrzebę ochrony unikatowych walorów krajobrazowych i przyrodniczych tego obszaru, co zaowocowało utworzeniem rezerwatu przyrody w 1927 roku. W 1997 roku wyznaczono otulinę parku o powierzchni 16 647 ha. Architektonicznie, najstarszym sakralnym zabytkiem jest kapliczka Bulandy. Park jest znany z bogatej fauny, obejmującej 185 gatunków kręgowców, w tym wiele zagrożonych, takich jak niedźwiedź brunatny oraz ryś euroazjatycki. Duże kompleksy leśne sprzyjają różnorodności biologicznej, a w potokach występują endemiczne gatunki ryb. Flora Gorców liczy ponad 900 gatunków roślin naczyniowych oraz wiele endemitów karpackich. Polany gorczańskie, utworzone przez Wołochów w XIV wieku, są częścią krajobrazu i cenną atrakcją turystyczną, a ich zachowanie jest kluczowe dla ochrony różnorodności biologicznej. Dzięki kulturowemu wypasowi owiec na niektórych polanach, park podejmuje działania na rzecz ochrony tych terenów przed zarastaniem, co jest istotne dla utrzymania ich walorów widokowych. Gorczański Park Narodowy jest nie tylko miejscem ochrony przyrody, ale również przestrzenią z bogatym dziedzictwem kulturowym, co czyni go wyjątkowym miejscem na mapie Polski.