Borkowo

Cmentarzysko megalityczne w Borkowie, położone w województwie zachodniopomorskim, datowane jest na okres neolitu, około 5000 lat p.n.e. Jest to unikalne miejsce, w którym znajduje się jedyny dolmen rozwinięty na terytorium Polski oraz na wschód od Łaby. Dolmen ten zbudowany jest z dwunastu bloków kamiennych, przykrytych czterema dużymi głazami, osiągającymi wymiary 5,5 × 1,5 metra. Oprócz tego na cmentarzysku zlokalizowano trzy prostokątne grobowce bezkomorowe oraz pięć kurhanów, co świadczy o różnorodności architektonicznej tego miejsca. Badania archeologiczne, prowadzone przez Ernsta Sprockhoffa i Wernera Boege w latach 30. XX wieku, ujawniły bogaty kontekst historyczny i kulturowy. W Borkowie zidentyfikowano również 32 stanowiska archeologiczne, z których połowa związana jest z neolitą, natomiast pozostałe dotyczą osadnictwa wczesnośredniowiecznego oraz średniowiecznego. Budownictwo megalityczne, według archeologa Ignacego Skrzypka, jest manifestacją kultu przodków, obejmującą m.in. groby korytarzowe, menhiry oraz dolmeny. W Polsce groby megalityczne zaczęły się pojawiać w III tysiącleciu p.n.e., a ich charakterystyka obejmowała potężne kurhany oraz grobowce obudowane głazami. Długości tych konstrukcji wahały się od 15 do 100 metrów, a wysokość osiągała nawet do 4 metrów. Budowniczowie megalitów związani są z kulturą pucharów lejkowatych, której podstawą były hodowla zwierząt oraz prymitywne rolnictwo. Osady tej kultury zlokalizowane były blisko wody, a mieszkańcy wykorzystywali różnorodne narzędzia kamienne oraz doskonałe umiejętności w zakresie ceramiki. Ciekawostką jest, że groby bezkomorowe są formą starszą od grobów komorowych, a ich budowa trwała od schyłku V tysiąclecia p.n.e. przez całe IV i III tysiąclecie. Grobowce bezkomorowe mogą być bezpośrednio dziedziczone od wcześniejszych rolniczych plemion, co sprawia, że Borkowo stanowi ważne ogniwo w badaniach nad prehistorycznym osadnictwem i kulturą regionu. W zasobach Muzeum w Koszalinie znajdują się cenne artefakty z wykopalisk w Borkowie, takie jak siekiery, grot oszczepu oraz inne narzędzia, co potwierdza bogactwo kulturowe tego miejsca.