Dom Stanisława Staszica w Pile

Dom Stanisława Staszica, znany jako Staszicówka, to zabytkowy budynek mieszkalny zlokalizowany w Pile przy ul. Browarnej 18, w którym prawdopodobnie urodził się w 1755 roku Stanisław Staszic – ważna postać polskiego oświecenia. Wzniesiony w połowie XVIII wieku przez burmistrza Piły, Wawrzyńca Staszica, budynek jest jedyną zachowaną częścią folwarku rodziny Stasziców. Po sprzedaży posiadłości w 1794 roku, dom przeszedł przez ręce różnych właścicieli, a zabudowania gospodarcze zostały zniszczone. Zachował się jego oryginalny kształt, a w 1879 roku Napoleon Orda uwiecznił go na rysunku. Po zniszczeniach w czasie II wojny światowej, w 1947 roku rozpoczęto odbudowę budynku jako muzeum, które zostało otwarte w 1951 roku. Architektonicznie, Dom Staszica jest parterowym, podpiwniczonym budynkiem o pięciu osiach, przykrytym dachem dwuspadowym, z wnętrzem dwutraktowym. Odbudowa po wojnie wprowadziła ceglaną konstrukcję zamiast pierwotnego muru pruskiego, jednak zachowano oryginalne piwnice i niektóre elementy komina. Remont w latach 1985-1986 przywrócił zewnętrzny wygląd budynku. Na fasadzie widnieje tablica upamiętniająca Staszica, a za budynkiem znajduje się ogród, w którym odbywają się letnie koncerty. Mimo że dom przeszedł poważne rekonstrukcje, pozostaje najstarszym zachowanym budynkiem w Pile, pełniącym dziś ważną rolę w kulturalnym i historycznym dziedzictwie tego regionu.