Cmentarz jeniecki w Pile-Leszkowie

Cmentarz jeniecki w Pile-Leszkowie jest miejscem pochówku ponad 2600 jeńców wojennych z armii państw ententy, którzy zmarli w niemieckim obozie jeńców podczas I wojny światowej. Zlokalizowany na południowo-wschodnich peryferiach Piły, został założony w 1915 roku, w okolicach osady Plöttke (dzisiejszy Leszków), w wyniku masowych zgonów spowodowanych ciężkimi warunkami bytowymi w obozie. Wśród pochowanych są żołnierze różnych narodowości i wyznań, co tworzy wielokulturowy charakter nekropolii. Cmentarz, znany przed II wojną światową jako Russen Friedhof, był administracyjnie zarządzany przez Niemców, którzy byli zobowiązani do dbania o groby jeńców zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego. W okresie międzywojennym cmentarz utrzymywany był z pieniędzy przekazywanych przez kraje, których żołnierze spoczywali na tym terenie, jednak groby jeńców rosyjskich pozostawały zaniedbane. Po II wojnie światowej cmentarz ulegał dewastacji; rozbierano ogrodzenia, a wiele nagrobków zniknęło. W latach 80. XX wieku zarejestrowano go jako zabytek, co pozwoliło na jego częściową renowację. Cmentarz zajmuje 2,07 ha, porośnięty jest lasem sosnowym, a jego układ jest regularny, z główną aleją i bocznymi ścieżkami, na których znajdują się proste groby, w tym nagrobki muzułmańskie i żydowskie. Na cmentarzu znajdują się trzy zachowane pomniki: upamiętniający żołnierzy brytyjskich, pomnik żołnierzy rosyjskich pochodzenia niemieckiego oraz monument dla jeńców narodowości polskiej, litewskiej i łotewskiej. Interesującym aspektem jest, że pomnik żołnierzy brytyjskich, wykonany z czarnego bazaltu, jest jednym z pierwszych przykładów upamiętnienia, które uwzględniają militarne oddania oraz religijne odniesienia do zmarłych. Cmentarz nie tylko odzwierciedla historię I wojny światowej, ale również stanowi ważny element kulturalny, świadczący o różnorodności wyznań i narodowości, które miały swoje miejsce w tragicznych losach tej epoki. Po remoncie pojawiły się nowe pomniki, w tym te upamiętniające wszystkich jeńców, co skłania do refleksji nad losem osób, które w tragicznych warunkach historycznych straciły swoje życie. Cmentarz pozostaje świadectwem złożoności historii wojennej i międzykulturowych relacji, które miejsce to reprezentuje.