Janików

Janików to wieś położona w województwie świętokrzyskim, znana z bogatej historii i tradycji kamieniarskich. Początkowo jako miasto, Janików uzyskał lokację miejską w 1559 roku, a prawa miejskie stracił w 1827 roku. Jego założycielem był Stanisław Janikowski. W średniowieczu był to niewielki ośrodek miejski, który przyciągał mieszkańców właśnie z uwagi na rozkwit kamieniarstwa. Osada czerpała zyski z eksploatacji pokładów wapienia kredowego, a legendy wskazują, że królową Boną mogła wspierać w rozwoju lokalnego rzemiosła. W XVIII wieku Janików był siedzibą wielu rzeźbiarzy, a w mieście powstały liczne warsztaty kamieniarskie. Mimo zniszczeń podczas pożaru w 1767 roku, ośrodek kamieniarski przetrwał, a jego rozwój nasilił się w II poł. XIX wieku, kiedy to zaczęto masowo zamawiać nagrobki. Zachowały się tam jedynie nieliczne warsztaty, z których najstarszy to ten prowadzony przez Henryka Dąbrowskiego. Architektonicznie wyróżnia się kościołem parafialnym pw. św. Anny z 1873 roku oraz drewnianą dzwonnicą z XVIII wieku. Cmentarz parafialny z nagrobkami z XIX i początku XX wieku oraz kamieniołomy z śladami neolitycznej eksploatacji krzemienia są kolejnymi wartościowymi obiektami historycznymi. Janików łączy swoją historię z wieloma rzemieślnikami i tradycjami, a liczba mieszkańców w XX wieku sukcesywnie malała z 323 osób w końcu XIX wieku do 195 w 1998 roku, co przyczyniło się do wyludnienia tej dawnej miejscowości. Dziś jest ona ważnym punktem na mapie regionu, zachowującym ślady bogatej przeszłości kulturalnej i architektonicznej.