Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie

Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie, zlokalizowane w Świętokrzyskiem, upamiętnia martyrologię polskich wsi podczas II wojny światowej. Inicjatywa budowy tego obiektu rozpoczęła się w 1979 roku, a kamień węgielny wmurowano w 1989 roku. Jest on obecnie zarządzany przez Muzeum Wsi Kieleckiej. Obiekt składa się z Domu Pamięci Narodowej, Sanktuarium Męczeńskich Wsi Polskich, cmentarza oraz pomnika „Pieta Michniowska”. Pacyfikacja Michniowa miała miejsce 12 lipca 1943 roku, kiedy to niemieckie władze zabiły 204 mieszkańców wsi, co stało się jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w historii Polski. Po wojnie, w celu upamiętnienia ofiar, powstał pomnik z nazwiskami zamordowanych oraz coroczne msze w intencji ofiar pacyfikacji. W 1977 roku Michniów został odznaczony Krzyżem Grunwaldu III klasy. W 1991 roku powstała Fundacja „Pomnik-Mauzoleum”, która miała na celu zachowanie pamięci o martyrologii wsi polskich. Obecny kształt mauzoleum został zrealizowany dzięki rozbudowie i modernizacji obiektu, a jego oficjalne otwarcie miało miejsce w 2021 roku. Architektonicznie obiekt łączy nowoczesność z pamięcią historyczną, a jego przestrzeń jest zaprojektowana z myślą o edukacji oraz upamiętnieniu. Mauzoleum stało się miejscem ważnych wydarzeń kulturalnych, takich jak konferencje naukowe dotyczące polskich wsi w czasie II wojny światowej, współorganizowane z Instytutem Pamięci Narodowej oraz Uniwersytetem Jana Kochanowskiego. W 2020 roku zdobyło Nagrodę Architektoniczną „Polityki” w kategorii Ulubieniec czytelników, co świadczy o jego znaczeniu nie tylko jako miejsca pamięci, ale także jako obiektu o wartości architektonicznej i kulturalnej.