Kaplica Oleśnickich

Kaplica Oleśnickich, położona w Świętokrzyskiem, to wczesnobarokowa budowla powstała w latach 1611–1620 z inicjatywy kasztelana Mikołaja Oleśnickiego, który przeznaczył ją na grobowiec swojej rodziny. W historii kaplicy istotnym momentem było przeniesienie w 1723 roku relikwii Krzyża Świętego przez opata Mireckiego. Architektonicznie, kaplica ma prostokątny kształt (12×10 m) i jest nakryta promieniście żebrowaną kopułą zdobioną XVII-wiecznymi freskami. W centralnym polu nad ołtarzem przedstawiono postać Chrystusa Zbawiciela, otoczoną wizerunkami Najświętszej Maryi Panny, Jana Chrzciciela oraz Apostołów, z narzędziami ich męki umieszczonymi u stóp. Malowidła z 1782 roku autorstwa Macieja Reichana nawiązują do historii drzewa Krzyża Świętego. W kaplicy znajduje się wczesnobarokowy ołtarz główny z marmuru kieleckiego, dębickiego i alabastru, w którym są przechowywane relikwie Krzyża Świętego. W podziemiach kaplicy usytuowana jest krypta grobowa, w której spoczywają trumny rodziny Oleśnickich, opata Sierakowskiego oraz nieznanego powstańca styczniowego z 1863 roku. Ciekawostką jest, że kaplica nie tylko pełniła funkcję grobowca, ale także zyskała duchowe znaczenie z powodu przechowywanych w niej relikwii, co przyciągało pielgrzymów. Jej architektura oraz bogaty wystrój malarski stanowią ważny element kulturowego dziedzictwa regionu, a także interesujący przykład wczesnobarokowej sztuki sakralnej w Polsce.