Bazylika na Świętym Krzyżu

Bazylika mniejsza pw. Trójcy Świętej i sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego to ważny kościół znajdujący się na Świętym Krzyżu w Górach Świętokrzyskich, w diecezji sandomierskiej. Jest to najstarsze polskie sanktuarium, które zyskało szczególne znaczenie od XV wieku. Świątynia ma bogatą historię, sięgającą XII wieku, kiedy to Bolesław Krzywousty ufundował pierwszy kościół w stylu romańskim. Z czasem, po przekazaniu relikwii Krzyża Świętego przez Władysława Łokietka, świątynia zyskała nowe wezwanie. W XV wieku rozbudowano ją o gotyckie elementy, a w okresie Jagiellonów stała się kluczowym miejscem kultu, odwiedzana przez wielu monarchów, w tym Władysława Jagiełłę i Kazimierza Jagiellończyka. W XVII wieku kościół przeszedł barokową przebudowę, a po zniszczeniach w XVII wieku i pożarze w 1777 roku, w latach 1781–1789 zbudowano nową świątynię w stylu barokowo-klasycystycznym. Wnętrze kościoła charakteryzuje się klasycyzmem, z ołtarzem głównym autorstwa Franciszka Smuglewicza i XVIII-wiecznymi stallami. Unikalne są także rzeźby i polichromie w zakrystii. Oprócz funkcji religijnej, bazylika odgrywa ważną rolę w kulturowym dziedzictwie regionu, organizując odpusty i pielgrzymki. W 2013 roku uzyskała status bazyliki mniejszej, a w 2014 roku odbudowano jej wieżę. Na koniec warto zauważyć, że w kaplicy Oleśnickich, będącej częścią kompleksu, przechowywane są relikwie Krzyża Świętego, co przyciąga wielu wiernych. Cały kompleks opactwa jest wpisany do rejestru zabytków, co potwierdza jego znaczenie architektoniczne i historyczne.