Zamek w Sztumie

Zamek w Sztumie, średniowieczna budowla krzyżacka, położona w województwie pomorskim nad Jeziorem Sztumskim, zbudowany został w drugiej połowie XIV wieku w stylu gotyckim. Jego architektura ma kształt wielokąta z trzema wieżami, a jego historia sięga czasów fundacji fortalicium przez księcia Albrechta III Długowłosego po wyprawie przeciwko Żmudzinom i Litwinom. Zamek pierwotnie pełnił funkcję siedziby wójta krzyżackiego, a w 1410 roku po bitwie pod Grunwaldem przez krótki czas znajdował się w rękach wojsk polskich. W XV wieku, po wojnie trzynastoletniej, stał się siedzibą polskich starostów, a w jego murach gościła szlachta oraz dostojnicy zakonni. Historyczne wydarzenia, takie jak wojny polsko-szwedzkie w XVII wieku, przyczyniły się do jego ponownego zniszczenia, m.in. podczas potopu szwedzkiego. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku, zamek przeszedł pod panowanie pruskie, co skutkowało częściowym rozebraniem oraz zmianą przeznaczenia na siedzibę Zarządu Dóbr Skarbowych. Z czasem zniknęły istotne elementy architektoniczne, takie jak wieże czy części skrzydeł budowli. Mimo zniszczeń i przekształceń, od lat sześćdziesiątych XIX wieku zamek stał się obiektem badań architektonicznych, prowadzącym do odkryć jego historycznego znaczenia. W XX wieku, po II wojnie światowej, zamek został przekształcony w siedzibę sądu, muzeum oraz centrum kultury, a w latach 2017-2018 stał się częścią Muzeum Zamkowego w Malborku. Na uwagę zasługują architektoniczne detale, takie jak ostrołukowe wnęki w przejeździe bramnym oraz baszta w narożniku północno-zachodnim, znana jako wieża więzienna. Zamek w Sztumie jest więc nie tylko miejscem o bogatej historii, ale również cennym elementem kulturalnym, przyciągającym turystów i badaczy.