Pałac Branickich w Białymstoku

Pałac Branickich w Białymstoku, znany również jako „Wersal Podlasia”, jest jednym z najlepiej zachowanych przykładów późnobarokowej architektury magnackiej w Polsce. Jego historia sięga XVI wieku, kiedy to na miejscu obecnego pałacu powstał gotycko-renesansowy zamek, zbudowany przez architekta Hioba Bretfusa. W XVII wieku zamek przebudowano na barokową rezydencję, co przypisuje się Tylmanowi z Gameren. Kolejne prace przebudowujące prowadzone przez Jana Zygmunta Deybela i Jakuba Fontanę w XVIII wieku nadały pałacowi obecną formę. Pałac Branickich był miejscem kultury i sztuki, na dworze Branickich gościło wielu wybitnych artystów, poetów, oraz osobistości z najwyższych sfer, w tym królów i cesarzy. W 1754 roku hetman Stefan Branicki założył przy pałacu pierwszą w Polsce uczelnię wojskową, a jego żona Izabela Poniatowska aktywnie wspierała życie kulturalne i naukowe tego miejsca. Pałac stał się również centrum edukacji, goszcząc różne instytucje, w tym szkoły wojskowe. Po zaborach i upadku Rzeczypospolitej pałac przeszedł w ręce carskie i został znacznie zniszczony. W szczególności, w czasie II wojny światowej, został zburzony w 70 procentach. Odbudowany w latach 1946–1960, obecnie mieści Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Zespół pałacowo-parkowy, obejmujący zarówno barokowy park, jak i francuski ogród, stanowi ważny element zieleni w mieście. W ostatnich latach trwają prace rekonstrukcyjne zarówno pałacu, jak i otaczających go ogrodów. Pałac Branickich jest również doceniany na szerszą skalę, czego dowodem jest emisja znaczków i monet z jego wizerunkiem. W ostatnich latach podejmowane są działania na rzecz przywrócenia pałacowi oraz jego ogrodom pierwotnego blasku, co podkreśla jego znaczenie w polskim dziedzictwie kulturowym.