Skansen Kurpiowski im. Adama Chętnika w Nowogrodzie

Muzeum-Skansen Kurpiowski im. Adama Chętnika w Nowogrodzie, otwarte 19 czerwca 1927 roku, jest jednym z najstarszych muzeów na wolnym powietrzu w Polsce. Założone przez Adama Chętnika i jego żonę Zofię z Klukowskich, miało na celu prezentację kultury i tradycji Kurpiów oraz wspieranie edukacji lokalnej. Chętnik rozpoczął gromadzenie zbiorów już w 1909 roku, a pierwsze ekspozycje obejmowały etnograficzne, archeologiczne i przyrodnicze obiekty. Muzeum szybko się rozwijało – do 1930 roku posiadało już ponad 35 tysięcy złotych wartości majątku, a liczba zwiedzających rosła z roku na rok, docierając do blisko 1900 osób w 1933 roku. Po II wojnie światowej, z której skansen wyszedł z przeszłością tragiczną, wielu eksponatów nie udało się ocalić, a muzeum zostało zniszczone. Ocalałe elementy posłużyły jako fundament dla Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży, które podjęło się odbudowy skansenu. W 1958 roku, po przejściu Chętnika na emeryturę, skansen zaczął ponownie gromadzić obiekty architektury drewnianej, zyskując uznanie dzięki wystawom tematycznym, takim jak ta poświęcona bartnictwu i pszczelarstwu. Współcześnie skansen prezentuje 25 dużych obiektów architektury drewnianej oraz liczne elementy małej architektury. Teren muzeum, po części wpisany do rejestru zabytków, ukazuje tradycyjne budownictwo regionu Kurpiów Puszczy Zielonej, unikając odtwarzania konkretnego układu przestrzennego wsi. W 2017 roku teren skansenu wzbogacił się o pomniki dedykowane zarówno Adamowi Chętnikowi, jak i jego żonom: Zofii i Jadwidze. Ostatecznie, w wyniku decyzji podjętej w 2022 roku, skansen został przekształcony w samodzielną jednostkę kultury i teraz działa jako Muzeum-Skansen Kurpiowski im. Adama Chętnika, zarządzane przez województwo podlaskie. Atrakcje kulturowe, architektoniczne i historyczne, które oferuje, przyciągają turystów i uczą o unikalnym dziedzictwie regionalnym. Skansen nie tylko pełni funkcję edukacyjną, ale również stanowi ważne miejsce ożywienia kultury kurpiowskiej, zachowując tradycje i pamięć o historii regionu.