Cerkiew św. Mikołaja w Białowieży

Cerkiew św. Mikołaja w Białowieży to prawosławna świątynia parafialna, zbudowana w latach 1894–1897 z fundacji cara Aleksandra III. Wzniesiona z czerwonej cegły, na miejscu drewnianej świątyni z I połowy XIX wieku, cerkiew została zaprojektowana przez Juliusza Karola Millera, Niemca z Górnego Śląska. Charakteryzuje się dwiema kopułami, z dzwonnicą oraz ikonostasem wykonanym z chińskiej porcelany, jedynym tego rodzaju w Polsce. Historycznie pełniła funkcję cerkwi carskiej, służąc prawosławnej społeczności, do której w 1900 roku należało 2315 wiernych, głównie Rusinów. W czasie I wojny światowej cerkiew przetrwała bombardowania, jednak podczas II wojny światowej uległa znacznym zniszczeniom, co prowadziło do jej renowacji w kolejnych latach. Mimo trudnych czasów, okres okupacji niemieckiej był również czasem tragedii dla lokalnej społeczności, z masowymi egzekucjami przy cerkwi, których pamięć trwa do dziś dzięki upamiętniającym obeliskom. Cerkiew była wielokrotnie odnawiana, w tym znaczące remonty miały miejsce w latach 80. XX wieku oraz w pierwszej dekadzie XXI wieku, kiedy to dzięki funduszom zagranicznym zrealizowano szereg prac konserwacyjnych. W 2019 roku cerkiew została na nowo poświęcona po generalnym remoncie, który obejmował modernizację wnętrza i instalacji. Częścią jej życia kulturalnego są chóry parafialne, które kontynuują tradycje chórów uczniowskich i urzędniczych sprzed lat, zdobywając nagrody na międzynarodowych festiwalach muzyki cerkiewnej. Cerkiew wpisana jest do rejestru zabytków od 1969 roku, a jej architektoniczny odpowiednik, cerkiew św. Włodzimierza Wielkiego, znajduje się w Czyżewszczyźnie na Białorusi. Obie świątynie, mimo różnic w wykończeniu, zostały wzniesione w tym samym okresie, co potwierdza ich znaczenie w kontekście historii cerkwi prawosławnej w regionie.