Cerkiew Świętego Ducha w Białymstoku

Cerkiew pod wezwaniem Świętego Ducha w Białymstoku, zbudowana na początku lat 80. XX wieku i konsekrowana w 1999 roku, jest największą prawosławną świątynią w Polsce. Zaprojektowana przez architekta Jana Kabaca, cechuje się jednonawową, pięciokopułową bryłą nawiązującą do języków ognia, symbolizujących Zesłanie Ducha Świętego. Wnętrze cerkwi zdobią nowoczesne, ale tradycyjne freski wykonane przez zespół ikonografów z Doniecka. Historia budowy cerkwi jest pełna trudności — od lat 70. XX wieku diecezja białostocko-gdańska walczyła o pozwolenie na budowę, które było wielokrotnie odrzucane przez władze. Ostatecznie w 1981 roku biskup Sawa zdobył zgodę na budowę, a na zakupionej działce powstała nowa świątynia. Budowa napotykała opór miejscowej ludności oraz incydenty związane z podpaleniem budowli, co świadczy o napięciach między wyznaniami. Cerkiew Świętego Ducha jest przykładem architektury sakralnej, która integruje elementy tradycji z nowoczesnością. Jej wnętrze, o łącznej powierzchni dekoracji malarskich wynoszącej 6500 m², zawiera bogate freski, w tym panikadiło o wadze 1200 kg. Dużą ciekawostką jest dzwonnica o wysokości 70 metrów, na której zawieszono dziesięć dzwonów, komponowanych komputerowo, a także bogato zdobione mozaiki przedstawiające wizerunki ewangelistów oraz postacie świętych. Na terenie świątyni znajduje się pomnik upamiętniający prawosławnych mieszkańców Białostocczyzny, którzy zginęli w latach 1939-1956. Cerkiew miała też znaczenie kulturalne – odwiedzało ją wiele hierarchów z różnych autokefalicznych Kościołów prawosławnych, co potwierdza jej ważną rolę w prawosławnej społeczności. Ciekawe jest, że główna ceremoniałowa fresk „Eucharystia” reprezentuje wieczność sakramentu, a w dolnej cerkwi znajduje się patronująca Ikona Matki Bożej „Nieoczekiwana Radość”. Istnieje także pomieszczenie-baptysterium, w którym znajduje się marmurowa chrzcielnica z możliwością podgrzewania wody. Cerkiew Świętego Ducha to nie tylko miejsce kultu, ale także symbol i świadectwo historii dużej społeczności prawosławnej w Polsce, manifestującej swoją obecność w regionie Podlasia.