Oryszew-Osada

Oryszew-Osada to wieś w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, położona nad rzeką Pisią Gągoliną. Historia Oryszewa sięga XV wieku, kiedy to wieś weszła w skład królewszczyzny, a książe mazowiecki Władysław I nadał ziemię swojej żonie Annie oleśnickiej. W kolejnych stuleciach Oryszew przeszedł przez ręce różnych właścicieli, takich jak Mikołaj Wolski oraz Stanisław Wolski, którzy przekształcili wieś w prywatne dobra. W XVI wieku Zygmunt Grudziński odnotował, że wieś była dziedziczona przez właścicieli, a status dóbr królewskich przekształcił się w prywatny. W XVII wieku Mikołaj Wiktoryn Grudziński posiadał znaczne dobra zwane szymanowskimi, do których należały Oryszew, Miedniewice i inne miejscowości. Oryszew był także znanym folwarkiem ziemskim, gdzie w XIX wieku powstała cukrownia, która przez 50 lat prosperowała, aż do likwidacji w 1901 roku. Kulminacyjnym momentem w historii Oryszewa było utworzenie w 1911 roku Domu Opieki pod wezwaniem św. Kazimierza przez siostry szarytki, które dbały o sieroty. W okresie II wojny światowej wieś stała się miejscem eksterminacji ludności żydowskiej. Po wojnie Oryszew przekształcono w Dom Pracy Przymusowej, a w 1993 roku powstał tam ośrodek Monar. W Oryszewie można zobaczyć zabytkowe obiekty, w tym zespół klasztorny oraz młyn, które przypominają o bogatej historii miejscowości. Związani z Oryszewem byli m.in. błogosławiony Ignacy Kłopotowski, Michał Oziębłowski oraz papież Pius XI, co wskazuje na znaczenie kulturalne tego miejsca. Dzisiaj Oryszew-Osada jest miejscem z ciekawą historią, która łączy w sobie elementy architektoniczne, kulturowe i historyczne.