Murowanka

Murowanka to zabytkowy budynek z 1903 roku, zbudowany z czerwonej cegły licówki, który pełnił funkcję pierwszej szkoły w Wawrze do 1948 roku. Charakteryzuje się parterową konstrukcją z jednolitą dużą izbą lekcyjną oraz kilkoma mniejszymi pomieszczeniami, które służyły jako kancelaria i mieszkania dla nauczycieli. Budynek jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków Warszawy. Otoczony historycznymi elementami, takimi jak stara karczma oraz krzyż powstańczy z 1919 roku, Murowanka znajduje się w towarzystwie pomnika Józefa Piłsudskiego, odsłoniętego w 1930 roku. Historia użytkowania budynku jest bogata – przed II wojną światową dzieci uczyły się w Murowance najpierw w języku rosyjskim, a potem po polsku, co wiązało się z napięciami politycznymi tamtego okresu. W 1922 roku uczęszczało do szkoły około 300 uczniów, a w 1936 roku ich liczba wzrosła do 1024, co doprowadziło do trudności lokalowych i nauki na dwie zmiany. W czasie II wojny światowej Murowanka stała się miejscem tajnego nauczania i działalności kulturalnej, w tym tajnego teatru, w obliczu hitlerowskiej okupacji. Po wojnie budynek kontynuował swoją funkcję edukacyjną do 1948 roku, kiedy to zajęcia przeniesiono do nowego gmachu. W kolejnych latach Murowanka była wykorzystywana do różnych celów, w tym jako magazyn i punkt usługowy. Po długim okresie zaniedbania w 2008 roku rozpoczęto rewitalizację, która zakończyła się w 2017 roku. Ostatecznie, w 2019 roku, Murowanka została przekazana Fundacji na rzecz Wielkich Historii, która obecnie prowadzi w niej „digipunkt”, umożliwiający darmową digitalizację materiałów historycznych przynoszonych przez mieszkańców Warszawy. Murowanka jest nie tylko cennym przykładem architektury z przełomu wieków, ale także miejscem, które zachowuje ważną część historii lokalnej i polskiej edukacji.