Fort IX Twierdzy Warszawa

Fort IX, znany również jako fort „Czerniaków” lub fort Dąbrowskiego, to jedna z budowli zewnętrznego pierścienia Twierdzy Warszawa, zlokalizowana na Sadybie w dzielnicy Mokotów. Zbudowany w latach 1883-1887, fort ma kształt pięciokąta, a jego konstrukcja obejmuje ceglane schrony koszarowe i bojowe. Budowla charakteryzuje się mokrą fosą, co wynika z podmokłego terenu. Historia fortu jest bogata i związana z ważnymi wydarzeniami w Polsce. W 1909 roku rozpoczęto proces likwidacji twierdzy, a większość obiektów bojowych zniszczono w 1913 roku, pozostawiając jedynie koszary. W 1924 roku na sąsiednich terenach powstało osiedle Sadyba Oficerska dla oficerów Wojska Polskiego, a do 1947 roku wzniesiono tam kilkadziesiąt willi. W 1935 roku przez fort poprowadzono ulicę Powsińską, która była mostami przecinana przez fosę. W 1936 roku wschodnia część fortu przekształcona została w park publiczny, natomiast nie zrealizowano planowanego połączenia z zachodnią częścią fortu. W 1939 roku fort wziął czynny udział w obronie Warszawy, a polscy żołnierze, w tym olimpijczyk Janusz Kusociński, walczyli heroicznie, jednak 26 września fort został zdobyty przez Niemców. Rola fortu wzrosła podczas Powstania Warszawskiego w 1944 roku, kiedy to został zajęty przez powstańców z batalionu „Oaza”. Fort przeżył intensywne walki, a 1 września 1944 roku został ostrzelany przez Luftwaffe, co doprowadziło do śmierci dowódcy Czesława Szczubełka oraz 24 powstańców. Po wojnie w części fortu utworzono park, nazwany imieniem Szczubełka. Zachodnią część fortu do 1990 roku zajmowało wojsko; w latach 90. powstały tam oddziały Muzeum, w tym Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej oraz Muzeum Katyńskie. W 2009 roku Muzeum Katyńskie zostało przeniesione, a przyszłość fortu pozostaje niepewna, zwłaszcza w kontekście planowanej przeprowadzki Muzeum Wojska Polskiego. Fort IX jest również zarejestrowany jako zabytek od 1973 roku. Ciekawostką jest fakt, że historia jego obrony opisana została w książce Macieja Piekarskiego "Samotna placówka". Fort IX stanowi ważne dziedzictwo kulturowe i historyczne, które przypomina o heroizmie Polaków w trudnych czasach.