Fort P Twierdzy Warszawa

Fort „P” (ros. „П”) znany również jako fort Bema, to jeden z kluczowych elementów tuż przedwojennych i wojennych struktur obronnych w Warszawie, zbudowany w latach 1886–1890. Jest to ziemno-ceglany, dwuwałowy fort z rowem wodnym, mający pięcioboczny plan. W architekturze fortu wyróżniają się dwa wały: zewnętrzny dla piechoty i wewnętrzny z pozycjami artyleryjskimi, a także schrony i koszary, które są świadectwem ówczesnych technik budowlanych. Ekspansja na miejscu fortu w latach 1889–1890 obejmowała dodatkowe wały piechoty, które miały na celu polepszenie obronności. Po zakończeniu użycia militarnych, fort został przekształcony, a w latach 1924–1939 użytkowany był przez Warsztaty Zakładów Amunicyjnych. Historycznie, fort brał udział w obronie Warszawy we wrześniu 1939 roku i przetrwał liczne ataki niemieckie, świadcząc o determinacji broniących go żołnierzy. Po wojnie konstrukcja stała się miejscem magazynów oraz obozów dla jeńców, a w późniejszych latach była wykorzystywana przez wojsko i cywilne kluby sportowe. W 1999 roku fort przeszedł pod zarząd Urzędu m.st. Warszawy, a jego tereny przekształcane były w centrum rekreacyjno-wypoczynkowe, co natrafiło na różnorodne trudności związane z zanieczyszczeniem oraz degradacją struktury. Ciekawostką jest fakt, że fort stał się celem działań polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej. W ostatnich latach podjęto próby renowacji oraz przekształcenia tego miejsca w park miejski, w rezultacie czego fort „P” zyskał nowych odwiedzających, a jego historia stała się częścią lokalnej tożsamości kulturowej. Mimo że obiekt boryka się z wieloma problemami, w tym dewastacją i zanieczyszczeniem, pozostaje jednym z najlepiej zachowanych fragmentów Warszawskiej Twierdzy.