Fort IV Twierdzy Warszawa

Fort IV „Chrzanów” to jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, zbudowany w latach 1883-1890. Jego głównym celem była obrona szosy prowadzącej w kierunku Poznania oraz linii kolejowej. Fort ma pięcioboczną formę z dwoma czołami, które stykają się pod kątem bliskim 180°. Zewnętrzne umocnienia tworzy wał otoczony suchą fosą, a wewnątrz znajdują się ceglane koszary oraz system kaponier, które miały za zadanie obronę przed atakami nieprzyjaciela. Szyja fortu zawiera dużą kaponierę przeznaczoną do ostrzału międzypól, osłoniętą ziemnym rawelinem. Fort ma wymiary około 400 metrów szerokości i 200 metrów głębokości, z wyłączeniem kaponier szyjowych. Po roku 1909, w związku z likwidacją twierdzy, część umocnień została zniszczona. W 1939 roku fort był świadkiem walk 360 pułku piechoty, a po wojnie funkcjonował jako przetwórnia mięsna oraz magazyn techniczny. Obiekt był użytkowany do 1994 roku przez PSS Społem, a następnie przeszedł w ręce wojska. Dziś fort jest opuszczony, a jego infrastruktura straciła wiele ze swego pierwotnego kształtu, gdyż połowa budynku koszarowego została zburzona przed II wojną światową. Na terenie szyi fortu zbudowano osiedle mieszkaniowe Fort Chrzanów przy ulicy Kopalnianej. Fort IV „Chrzanów” został wpisany do rejestru zabytków, co podkreśla jego znaczenie architektoniczne i historyczne. Jego historia, funkcje wojskowe oraz późniejsze wykorzystanie odzwierciedlają zmiany w zakresie działań militarnych i urbanistycznych w regionie. Całość sprawia, że fort stanowi interesujący przypadek w badaniach nad historią militariów w Polsce oraz urbanizacją terenów wokół Warszawy.