Cmentarz żydowski w Sobieniach-Jeziorach

Cmentarz żydowski w Sobieniach-Jeziorach, znany jako kirkut, był niegdyś miejscem spoczynku dla żydowskiej społeczności tej miejscowości. Jego powstanie datowane jest prawdopodobnie na XIX wiek, jednak dokładna data nie jest znana. Cmentarz przeszedł tragiczne chwile w czasie II wojny światowej, kiedy to został zniszczony przez Niemców, którzy wykorzystali nagrobki do utwardzenia dróg, w tym dojazdu do plebanii, gdzie siedzibę miało Gestapo. Działania te przyniosły duże straty w dziedzictwie kulturowym, a nagrobki były po wojnie nadal wykorzystywane jako materiał budowlany na terenie miasteczka. Dopiero w XXI wieku podjęte zostały działania mające na celu uratowanie pozostałości cmentarza; w pierwszej dekadzie tego wieku przeniesiono część macew na cmentarz, a szczególnie istotne były akcje organizowane przez proboszcza Romana Karwackiego oraz mieszkańca Adama Banasiewicza, którzy zainicjowali przeniesienie wielu nagrobków z różnych lokalizacji. Dzisiaj macewy, które znajdują się w lesie, są narażone na wandalizm, co stawia nowe wyzwania przed lokalnymi władzami i organizacjami. Gmina Wyznaniowa w Warszawie planuje uporządkowanie terenu oraz wzniesienie pomnika, co stanowi ważny krok w kierunku ochrony dziedzictwa kulturowego i przypomnienia o historii żydowskiej społeczności w Sobieniach-Jeziorach. Cmentarz ten, mimo swojej tragicznej historii, może stać się miejscem pamięci, które będzie promować wiedzę o kulturze i tradycji żydowskiej w regionie.