Pronit

Zakłady Tworzyw Sztucznych „Pronit” (ZTS Pronit) w Pionkach to dawne zakłady chemiczne, których historia sięga 1922 roku, kiedy to powstała Państwowa Wytwórnia Prochu i Materiałów Kruszących. Ich lokalizacja w Puszczy Kozienickiej sprzyjała tajemnicy produkcji materiałów wybuchowych dla Wojska Polskiego. W latach międzywojennych wytwórnia rozwijała się, wprowadzając nowe linie produkcyjne, w tym laboratoria badawcze. W czasie II wojny światowej zakład został przejęty przez Niemców, którzy produkowali proch na potrzeby armii. Po wojnie wznowiono produkcję z nowym asortymentem chemikaliów, w tym nitrocelulozy, klejów oraz materiałów wybuchowych. W latach 50. i 60. XX wieku „Pronit” był świadkiem dynamicznego rozwoju, wprowadzając na rynek nowoczesne wyroby, w tym sztuczną skórę oraz szeroką gamę tworzyw sztucznych, co przyczyniło się do wzrostu znaczności zakładów w przemyśle chemicznym. W 1972 roku zakład nabył licencję na produkcję sztucznej skóry od koncernu DuPont, co dalej umocniło jego pozycję. W 1982 roku zakład uzyskał status przedsiębiorstwa przemysłu obronnego, co wiązało się z realizacją centralnych inwestycji i planów gospodarczych. W latach 90. XX wieku „Pronit” przeszedł dalsze przemiany, w wyniku których z zakładu wydzielono wiele spółek-córek, a część majątku przekazano miastu Pionki, co miało wpływ na infrastrukturę miejską. Zakład zmagał się z problemami finansowymi, co doprowadziło do jego upadłości w 2000 roku. Ciekawostką jest to, że oprócz działalności chemicznej, zakład prowadził również tłocznię płyt gramofonowych, współpracując z wieloma popularnymi wytwórniami muzycznymi, co czyni go istotnym punktem na mapie polskiej kultury muzycznej lat 60. i 70. „Pronit” był wielokrotnie nagradzany, między innymi odznaczonego Orderem Sztandaru Pracy I klasy. Zakład miał także znaczący wkład w lokalną społeczność, a jego historia obrazowała zmiany w przemyśle oraz gospodarce Polski na przestrzeni XX wieku. Dziś z dawnych zakładów pozostała tylko część ich historii w postaci spółek wyodrębnionych, kontynuujących tradycję przemysłową w regionie.