Synagoga w Zamościu

Synagoga w Zamościu, położona na Starym Mieście przy ulicy Ludwika Zamenhofa, jest najlepiej zachowaną późnorenesansową synagogą w Polsce, zbudowaną w latach 1610-1620 przez Żydów sefardyjskich. Architektura synagogi, w stylu polskiego późnego renesansu, charakteryzuje się kwadratowym planem, który po dobudowie babińców przekształcił się w prostokąt. Wnętrze zdobi bogata stiukowa dekoracja, w tym Aron ha-kodesz z XVII wieku, oraz sztukaterie o ornamentach typowych dla architektury Lubelszczyzny. W czasach II wojny światowej synagoga została zdewastowana przez Niemców, przekształcona w magazyn, a po wojnie odbudowano ją, a w 1958 roku stała się siedzibą Biblioteki Miejskiej. W 2005 roku społeczność żydowska odzyskała synagogę i rozpoczęły się prace renowacyjne, które miały na celu przekształcenie budynku w Muzeum Żydów Zamościa i Zamojszczyzny oraz centrum edukacyjne. W tym kontekście odbyły się również różne wydarzenia kulturalne, takie jak III Zamojskie Spotkania Kultur. W 2006 roku odsłonięto tablice pamiątkowe poświęcone Żydom z Zamościa. Synagoga została wpisana do rejestru zabytków i w 2011 roku odbyło się otwarcie Centrum "Synagoga" z Multimedialnym Muzeum. Ciekawostkę stanowi fakt, że wnętrze synagogi zachowało się w dużej części ze względu na dofinansowanie z Norwegii oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, co przyczyniło się do renowacji fundamentów i kompleksowych prac remontowych, podkreślając znaczenie tego miejsca dla lokalnej oraz żydowskiej społeczności. Synagoga jest symbolicznym świadectwem obecności Żydów w Zamościu oraz ich wkładu w kulturę tego regionu.