Świątynia Sybilli w Puławach

Świątynia Sybilli w Puławach to rotundowa budowla stanowiąca część zespołu pałacowo-parkowego przy pałacu Czartoryskich, uznawana za pierwsze polskie muzeum. Została ukończona w latach 1798–1801 na stromej skarpie wiślanej, zaprojektowana przez Piotra Aignera na wzór antycznej świątyni Westy w Tivoli. Architektonicznie, budowla charakteryzuje się dwiema okrągłymi salami, z górną salą dostępną przez monumentalne schody, których strzegą kamienne lwy, podarowane przez cara Aleksandra I. Wnętrze górnej sali otacza ganek z dachem w postaci kopuły, wsparty na korynckich kolumnach, z fryzem zdobionym motywami gryfów i kandelabrów autorstwa Fryderyka Baumana. Dolna kondygnacja z kopułą wspartą na dziewięciu arkadach ma wejście od strony skarpy. Kulturalnie, Świątynia była miejscem gromadzenia pamiątek rodzinnych Czartoryskich oraz artefaktów związanych z wybitnymi Polakami, co miało na celu upamiętnienie chwalebnej przeszłości narodu po rozbiorach. Wśród eksponatów znajdowały się przedmioty związane m.in. z Bolesławem Chrobrym, Kazimierzem Wielkim i Tadeuszem Kościuszką. Obelisk poświęcony księciu Józefowi Poniatowskiemu znajduje się w dolnej kondygnacji. Po 1830 roku zbiory zostały ewakuowane do Paryża, a następnie wróciły do Krakowa, tworząc podstawy Muzeum Książąt Czartoryskich. Muzeum w Świątyni Sybilli zostało reaktywowane dopiero w 1938 roku i jest dostępne do dziś. Ciekawostką jest, że budowla stała się inspiracją dla poematu Jana Pawła Woronicza „Świątynia Sybilli”.