Rotunda Zamojska

Rotunda Zamojska to jedno z ważniejszych miejsc o znaczeniu historycznym i kulturalnym w Zamościu, zbudowane w latach 1825-1831 jako działobitnia pod kierownictwem francuskiego generała Jana Chrzciciela Mallet-Malletskiego. Położona około 500 m na południe od Starego Miasta, pełniła funkcję obronną, a jej architektura charakteryzuje się grubymi (ok. 7 m) ceglano-kamiennymi ścianami oraz dziedzińcem o średnicy 38,5 m. Podczas II wojny światowej, w latach 1940-1944, Rotunda stała się niemieckim obozem przejściowym, w którym przetrzymywano ludzi aresztowanych w ramach Akcji AB, w tym inteligencję oraz osoby związane z ruchem oporu. Na terenie obozu odbywały się masowe egzekucje, z szacunkami na około 8 tysięcy ofiar. Po wojnie utworzono cmentarz symbolicznych grobów ofiar Rotundy oraz Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny. Miejsce to upamiętnia tragiczne wydarzenia i walkę o Polskę, a w Rotundzie złożono prochy ponad 45 tysięcy ofiar, w tym żołnierzy Armii Krajowej oraz innych walczących o wolność. W Rotundzie odbywają się regularne uroczystości upamiętniające, a dokumentalny film „Rotunda Zamojska – cela śmierci” przybliża tematykę działań Armii Krajowej oraz Powstania Zamojskiego. Urok architektoniczny Rotundy i jej dramatyczna historia czynią z niej miejsce pamięci, które na stałe wpisało się w dzieje Zamościa.