Stary Brus

Stary Brus (dawn. Bruss) to wieś w województwie lubelskim, w powiecie włodawskim, położona przy drodze wojewódzkiej nr 819. Historia miejscowości sięga 1485 roku, kiedy po raz pierwszy została wzmiankowana w aktach chełmskich. Wieś lokowano na prawie niemieckim przed 1492 rokiem, a jej nazwa wywodzi się od słowa „brus”, oznaczającego osełkę. W okresie XVI i XVII wieku miejscowość była typowym zaściankiem szlacheckim, z majątkiem skupionym przez ród Horochów. Po różnych przekształceniach własnościowych, w XVIII wieku dobra Brus trafiły do rodu Chajęckich, a następnie w 1802 roku przeszły w ręce Franciszka Kunickiego, którego syn sprzedał wieś Rochowi Jasieńskiemu. Jasieński zainwestował w rozwój wsi, budując infrastrukturę, taką jak spichlerz, karczma oraz szkoła elementarna, która powstała w 1870 roku. Po I wojnie światowej wieś została rekoncyliowana na kościół katolicki, a w XX wieku Stary Brus przeszedł szereg zmian administracyjnych. Ważnym obiektem architektonicznym jest kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, wzniesiony w latach 1805-1807 jako cerkiew unicka, a następnie przekształcony w rzymskokatolicki w 1918 roku. Znajdują się w nim cenne elementy, jak klasycystyczna chrzcielnica z piaskowca oraz rzeźba św. Nepomucena. Inny zachowany zabytek to czworak dworski, drewniany, o konstrukcji sumikowo-łątkowej. Stary Brus, z populacją 414 mieszkańców według spisu z 2011 roku, dążył do modernizacji, wprowadzając sieć wodociągową i kanalizacyjną na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Miejscowość to przykład bogatej historii oraz transformacji wsi w Polsce, od szlacheckiego majątku po współczesną społeczność.