Grobisko ariańskie w Krynicy

Grobisko ariańskie w Krynicy, znane także jako Wieża Ariańska, to jeden z niewielu grobów piramidalnych w Polsce, datowany na I połowę XVII wieku. Zostało zbudowane przez Pawła Orzechowskiego, podkomorzego chełmskiego i arianina, który nie mógł być pochowany na cmentarzu katolickim. Grobowiec w odosobnieniu odzwierciedla oryginalny styl architektoniczny; jest murowaną budowlą o kwadratowym planie i wysokości około 20 metrów, w tym piramidy o wysokości 15 metrów. Składa się z kamieni i cegieł, częściowo otynkowanej, z wewnętrzną kryptą oraz charakterystycznymi otworami pełniącymi funkcję okien. Oryginalne zwieńczenie piramidy znajduje się obecnie w Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie. Grobisko, uszkodzone podczas II wojny światowej, zostało odrestaurowane w latach 1956-1957 i w 1983 roku uznane za pomnik przyrody nieożywionej. Obiekt znajduje się na Górze Ariańskiej w pobliżu Krynicy, na tzw. Żółtym Szlaku Ariańskim, otoczony młodym lasem sosnowym. Historia grobiska wiąże się z relacją Oskara Kolberga z 1890 roku, w której wspominano o skarbach rzekomo ukrytych w tym miejscu. Grobisko jest unikalnym świadectwem kultury ariańskiej w Polsce.