Posąg Żubra w Spale

Pomnik Żubra w Spale to naturalnej wielkości statua żubra, będąca częścią historycznego pomnika, który pierwotnie wzniesiono w Zwierzyńcu, by upamiętnić polowanie cesarza Aleksandra II w Puszczy Białowieskiej w 1860 roku. Statua, zaprojektowana przez Mihálya Zichiego, została odlana w Petersburgu i w 1862 roku stanęła w Zwierzyńcu. Po I wojnie światowej, w wyniku działań wojennych, rzeźba została zabrana do Rosji na rozkaz cesarza Mikołaja II. W 1915 roku posąg trafił do Moskwy, a po wojnie polski rząd podjął starania o jego zwrot, co udało się w 1924 roku, kiedy to zwrócony posąg stanął na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie. W 1928 roku prezydent Ignacy Mościcki zdecydował o przeniesieniu Żubra do Spały, gdzie mieściła się rezydencja myśliwska. Pomnik stał się symbolem lokalnym, a w 1935 roku zyskał status znaku graficznego Jubileuszowego Zlotu Harcerstwa Polskiego. Ciekawostką jest, że pomnik przetrwał II wojnę światową, mimo że pod koniec wojny Niemcy planowali jego transport do Berlina, a jeden z oficerów nawet próbował odłączyć głowę Żubra. Po wojnie, od 1981 roku, Białowieża podejmowała starania o zwrot rzeźby, co nie przyniosło rezultatu aż do 2014 roku, kiedy to w Zwierzyńcu odsłonięto wierną replikę. Pomnik Żubra odgrywa ważną rolę nie tylko jako zabytek kultury, ale również jako symbol historii i polskiego dziedzictwa.