Opactwo Cystersów w Sulejowie

Zespół klasztorny opactwa cysterskiego w Sulejowie, położony w Podklasztorzu, jest jednym z najlepiej zachowanych przykładów architektury romańskiej w Polsce. Kościół św. Tomasza Kantuaryjskiego, będący trójnawową bazyliką z transeptem, został konsekrowany w 1232 roku, zachowując nienaruszoną bryłę i zdobienia romańskie, w tym portal oraz rozetę. Wnętrze łączy style romański i gotycki, z imponującymi sklepieniami i barokowym wyposażeniem. Część klasztoru, wschodnie skrzydło, zawiera późnoromański kapitularz i gotyckie krużganki. Klasztor został założony w 1176 roku przez księcia Kazimierza II Sprawiedliwego, który sprowadził cystersów z opactwa Morimond. W ciągu wieków klasztor rozwijał się dzięki darowiznom, lecz musiał stawić czoła licznym wyzwaniom, takim jak najazdy Mongołów czy spory z konkurencyjnym klasztorem norbertanów. Dużą rolę w rozwoju opactwa odegrały późniejsze nadania królów polskich, a także możne rody. W XVI wieku i później klasztor przeszedł liczne rozbudowy, m.in. budowę obronnych murów. Opactwo w XVII wieku stało się komendatoryjne, co przyczyniło się do spadku jego znaczenia, jednakże wśród gości znaleźli się władcy, tacy jak Władysław Jagiełło czy Kazimierz Wielki. Po rozbiorach Polski klasztor został zlikwidowany w 1819 roku, a majątek przejęty przez rząd. W XX wieku obiekt przeszedł wiele zniszczeń, ale dzięki lokalnej społeczności i fundacjom zapoczątkowano prace konserwatorskie. Obecnie w Sulejowie trwa renowacja i atrakcyjność obiektu pod względem kulturalnym wzrasta, m.in. w lokalizacji hotelu i restauracji. Ciekawostką jest, że w opactwie kręcono niektóre sceny filmu "Prywatne śledztwo". Odtąd zespół klasztorny nie tylko cieszy się uznaniem jako zabytek, ale również aktywnie uczestniczy w życiu lokalnej społeczności.