Gronków

Gronków to wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, usytuowana w dolinie potoku Leśnica, na wysokościach 580-650 m n.p.m. Jest ona jednym z największych wsi w tym regionie pod względem zaludnienia. W historycznym kontekście Gronków został założony w połowie XVI wieku przez Wierzbitę Starego na zlecenie starosty czorsztyńskiego Jana Sienieńskiego. Przez wieki wieś była przedmiotem licznych sporów sądowych z mieszkańcami Nowego Targu, którzy rościć sobie prawa do terytorium na podstawie rzekomego powstania na gruntach miejskich. Mieszkańcy Gronkowa przez wiele lat starali się o potwierdzenie swoich praw do ziemi, a sprawy prawne ciągnęły się aż do I rozbioru Polski. W XVIII wieku mogące być konsekwencją jego kłopotów finansowych, Gronków wszedł do cesarskich dóbr kameralnych i przez kolejnych właścicieli aż do uwłaszczenia w 1846 roku, prowadzono lokalną gospodarkę. Osada nie miała folwarku, a chłopi mogli korzystać z lasów tatrzańskich w Bukowinie. W XIX wieku wieś dotknęła emigracja do USA, szczególnie nasilona w latach 60. XX wieku. Gronków ma bogate tradycje kulturalne, w tym powstanie pierwszej szkoły w 1890 r. oraz kaplicy dedykowanej św. Józefowi, a także utworzenie Ochotniczej Straży Pożarnej w 1934 r. i orkiestry dętej w 1935 r. Świeża historia wieś dotknęła w czasie II wojny światowej, gdzie mieszkańcy doświadczyli przemocy ze strony okupantów oraz partyzantów. Po wojnie wieś zaczęła się odbudowywać – powstał nowy kościół, modernizowano infrastrukturę, a w 1996 roku utworzono lokalny oddział Związku Podhalan. Gronków to także przykład tradycyjnej architektury wiejskiej, charakteryzujący się układem łańcuchówki dolinnej, z zabudowaniami rozciągającymi się wzdłuż doliny. Dziś wieś pełni funkcje zarówno tradycyjne, jak i nowoczesne, a jej historia oraz kultura są ważnymi elementami wspólnoty lokalnej. Ciekawostką jest, że w 1997 roku Gronków nawiedziła katastrofalna powódź, a koszty odbudowy wyniosły około 750 milionów złotych. Współczesne Gronków nadal jest miejscem o silnych tradycjach, z usytuowaniem w malowniczym krajobrazie kotliny nowotarskiej.