Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem

Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem to jedna z najstarszych instytucji tego typu w Polsce, założona w 1889 roku przez Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego. Obecnie muzeum posiada 10 oddziałów, w tym sześć w Zakopanem oraz filie w Chochołowie, Czarnej Górze, Jurgowie i Łopusznej, z planowanym otwarciem Muzeum Palace w 2024 roku. Pierwsza siedziba znajdowała się w domu Jana Krzeptowskiego, a w 1892 roku przeniesiono muzeum do specjalnie zaprojektowanego budynku przy ul. Chałubińskiego. Obecna główna siedziba, zlokalizowana przy ul. Krupówki 10, została zaprojektowana przez Stanisława Witkiewicza i Franciszka Mączyńskiego, a jej budowa trwała od 1913 do 1924 roku. Gmach charakteryzuje się architekturą w stylu zakopiańskim, co stanowi unikalny element lokalnego krajobrazu. Muzeum Tatrzańskie pełni niezwykle ważną rolę kulturalną i edukacyjną. Wśród osób szczególnie związanych z jego działalnością znajduje się Bronisław Piłsudski, który zasłużył się na polu badań etnograficznych oraz stworzenia ekspozycji muzealnych. Juliusz Zborowski, dyrektor muzeum w latach 1923-1965, również wpłynął na rozwój tej instytucji, wykorzystując techniki badawcze Piłsudskiego. Muzeum gromadzi bogate kolekcje z zakresu przyrody, etnografii oraz sztuki, w tym dzieła artystów związanych z Zakopanem, takich jak Wojciech Gerson czy Zofia Stryjeńska. Obiekty muzealne obejmują skały, minerały, zbiory florystyczne i faunistyczne, a także sprzęty i ubiory typowe dla regionu Podhala, Spisza i Orawy. Muzeum ma również znaczące osiągnięcia w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i prowadzenia badań naukowych. Zbiory literatury tatroznawczej liczą około 30 tysięcy woluminów, a muzeum regularnie publikuje „Rocznik Podhalański”. W 2020 roku Muzeum Tatrzańskie uzyskało status muzeum narodowego, co wzmocniło jego rolę w polskiej kulturze. Ciekawostką jest, że do budowy nowego gmachu głównego z 1924 roku doszło po długich sporach między projektantami, a mediowała w nich Bronisława Dłuska. Muzeum Tatrzańskie nie tylko zbiera i eksponuje, ale także edukuje i promuje wiedzę o Tatrach, góralskich tradycjach oraz historii regionu, co czyni je ważnym centrum kultury w Polsce.