Zespół dworski Prochownia w Nawojowej Górze

Zespół dworski Prochownia, znajdujący się w Nawojowej Górze w gminie Krzeszowice, to znaczący zabytek architektury z XVIII wieku, którego historia i architektura odzwierciedlają zmiany społeczne i kulturowe epok, przez które przeszedł. Murowany dwór, przebudowany w 1925 roku przez inżyniera górnika Karola Gustawa Domańskiego, charakteryzuje się m.in. grubymi murami, stromym gontowym dachem oraz wieżą od strony zachodniej. Przebudowa, zaprojektowana przez architekta Leona Wilmanna, nadała willi renesansowy wygląd, co jest interesującym przykładem wpływu włoskiego stylu architektonicznego na polskie budownictwo. Zespół składa się także z domku ogrodnika, stajni z wozownią oraz parku krajobrazowego, co tworzy harmonijną całość z naturalnym otoczeniem. Dwór związany był z historią prochowni, a jego zniszczenia w XIX wieku oraz późniejsze odbudowy ilustrują różnorodne przejawy życia społecznego. Niegdyś budynek stanowił miejsce dla wysiedleńców z Warszawy po II wojnie światowej, co wprowadziło nowe elementy do jego historii. Aktualnie, dwór ma dwóch odrębnych właścicieli, a związki z rodziną Domańskich łączą się z lokalną historią. Wnętrza wyposażone w meble lwowskie, konsole i lustra oraz kuchnię w stylu zakopiańskim zaprojektowaną przez Stanisława Witkiewicza ukazują bogactwo kulturowe tego miejsca. Zespół Prochownia jest nie tylko świadectwem przeszłości, ale także przykładem współczesnego życia i przeszłości, które przeplatają się w tej architektonicznie i kulturowo bogatej przestrzeni. Dzięki staraniom Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krzeszowickiej, historia tego miejsca jest pielęgnowana i kultywowana, co świadczy o jego znaczeniu dla lokalnej społeczności. Obecność ozdobionej attyką stajni, ogrodu z alejami oraz sadów dodaje walorów estetycznych, tworząc harmonijną przestrzeń pełną odkryć zarówno dla pasjonatów historii, jak i architektury.