Muzeum Ziemi Sądeckiej, wcześniej znane jako Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, zostało założone na przełomie XIX wieku z inicjatywy Józefa Wieniawy-Zubrzyckiego, który przeznaczył swój dom na siedzibę muzeum i biblioteki. Pomimo wcześniejszych starań, muzea zaczęły funkcjonować na poważnie dopiero po I wojnie światowej. W 1938 roku zbiory zostały udostępnione w nowosądeckim zamku, lecz podczas II wojny światowej wiele eksponatów zaginęło lub zostało zniszczonych. Po wojnie zbiory były stopniowo odbudowywane, a w 1965 roku Muzeum zyskało stałą ekspozycję w Domu Gotyckim. Obecnie muzeum dysponuje różnorodnymi zbiorami, w tym sądecką sztuką cechową, sztuką cerkiewną oraz wystawą portretów burmistrzów Nowego Sącza. Posiada również Oddziały, w tym Miasteczko Galicyjskie i Sądecki Park Etnograficzny, a także muzea w pobliskich miejscowościach, co podkreśla bogactwo lokalnego dziedzictwa kulturowego. W 2024 roku Muzeum przywróciło swoją pierwotną nazwę, co stanowi istotny krok w utrzymaniu tożsamości regionalnej. Muzeum jest nie tylko miejscem ekspozycyjnym, ale także ośrodkiem kultury, organizującym koncerty i wykłady, co czyni je żywym punktem na mapie kulturalnej Nowego Sącza.